Zombi düzenlemeler!

2024 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannameleri 1-30 Nisan tarihleri arasında verilecek. Beyanname dönemi ile birlikte kurumlar vergisi alanında hem ulusal hem de uluslararası alanda yapılan, uygulanıp uygulanmayacağı bir türlü net bir şekilde belirlenemeyen “zombi düzenlemeler” geliyor akla. Vergi gelirini arttırma beklentisi ile binbir emek ile hazırlanan,
akademik alanda enine boyuna tartışılan, kurumların uyum gösterebilmek için ciddi hazırlıklar yapmalarına sebebiyet veren çeşitli düzenlemeler bir sebeple uygulanmadığında veya uygulanmalarına ilişkin bir belirsizlik hasıl olduğunda, bütün çalışmalar da boşa gidiyor. Belirsizlik süreci ne kadar uzarsa o kadar kötü.
OECD Sütun 1 ve Sütun 2
OECD tarafından yaklaşık 10 senede hazırlanan ekonominin dijitalleşmesi sonucu ülkeler arasındaki vergilendirme haklarının dağıtımının gözden geçirilmesini amaçlayan Sütun 1 ile küresel asgari kurumlar vergisi uygulamasına ilişkin Sütun 2 bir türlü tam anlamıyla yürürlüğe giremiyor.
ABD’nin Sütun 2 hakkında mutabakat sağlanmadan Sütun 1’i onaylamayacağına ilişkin net tutumu sonrasında, Avrupa Birliği başta olmak ve ülkemiz de dahil olmak üzere hatırı sayılır sayıda ülke küresel asgari kurumlar vergisi uygulamasını mevzuatlarına dahil etti. Trump başa geçince ilk icraatlarından biri Sütun 1 ve 2’yi onaylamayacağını belirtmek oldu. Hatta, küresel asgari kurumlar vergisi uygulaması ile Amerikan şirketlerini dezavantajlı konumda bırakan ülkelere yaptırım bile uygulanması söz konusu.
Hal böyle olunca, zaten uzun zamandır “zombi düzenleme” olarak anılan Sütun 1’in yanına küresel asgari kurumlar vergisi uygulaması da eklenmiş görünüyor. Ülkelerin, mükelleflerin, vergi idarelerinin ve bu alanda çalışan diğer herkesin de bütün çabası boşa gitmiş gibi.
Enflasyon düzeltmesi
Bir yapılacak bir yapılmayacak denilen, ertelendikçe ertelenen enflasyon düzeltmesi arapsaçına dönen zombi düzenlemelerden. Tam geçici vergi dönemlerinde uygulanmaya başlamışken, 2025 yılı geçici vergi dönemlerinde uygulanmayacağı açıklandı. 2025 yılına ait dönem sonu beyannamelerinde ise düzeltme yapılacak. Bu uygulama ile enflasyon düzeltmesinin geçici vergi dönemlerinde yapılmaması nedeniyle ödemeleri gerekenden daha fazla miktarda vergi ödeyen mükellefler, sene sonunda hesaplanan kurumlar vergisi tutarından bu miktarı mahsup edecek. Bu durum hem iade taleplerini değerlendirecek vergi daireleri hem de mükellefler açısından ek bir iş yükü oluşturacak. Enflasyon düzeltmesinde sona ermeyen belirsizlik ise zaten halihazırda hem mali müşavirler, hem idare, hem de mükellefler için bir sorun teşkil ediyor.
Yurt içi asgari kurumlar vergisi ve geçmiş yıl zararlarının mahsubu
Yurtiçi asgari kurumlar vergisi hesaplanırken geçmiş yıl zararlarının mahsubunun yapılamayacak olması büyük tartışma yaratmıştı. Geçmiş yıl zararlarının mahsubunun yapılmayacağını net bir şekilde ifade eden tebliğ maddesi, bunu daha muğlak bir şekilde belirten kanun maddesine aykırı mı değil mi tartışmaları uzun süre gündemde kalmıştı. Çoğunluk tarafından beklenen oldu, Danıştay ilgili düzenlemenin yürütmesinin durdurulmasına karar verdi. Kesin sonucun ne olacağını ise bekleyip göreceğiz.
Uygulanıp uygulanmayacağı netleşemeyen, bazı durumlarda senelerce atıl durumda kalabilen zombi düzenlemelerin her alanda sorun yarattığı muhakkak. Fakat vergi alanında sorun daha büyük. Geçici vergi dönemlerinde ve yıllık beyannameler hazırlanırken ister istemez bu hususlar da göz önünde bulundurularak hazırlık yapılıyor. Belirsizlik ne kadar uzun olursa, boşa yapılan hazırlık miktarı da o kadar artıyor. Zombi düzenlemelerin her yıl artış göstermesi ise, emeklerin bir süre daha boşa gitmeye devam edeceğine işaret ediyor.

Roubini: Zombi şirketler ve ülkeler batacak

Ekonomide ‘Walking Dead’ seti gibiyiz: Türkiye dünyada ‘zombi’ şirket oranında birinci