Atatürk’ün çocuklara armağan ettiği bayramda tarımda çocuk işçiler var

Türkiye’nin en anlamlı günlerinden biri olan 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nın 104. yıldönümünü kutladık. Bu özel gün 23 Nisan 1920’de Türk milletinin kendi kaderini tayin etme iradesinin simgesi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışını ve milli egemenliğimizin tüm dünyaya ilan edilişini temsil ediyor. Meclisin açılışının ardından geçen dört yıl sonra Gazi Mustafa Kemal Atatürk 23 Nisan 1924’te bu günü resmi bir bayram olarak kutlama kararı aldı. Beş yıl sonra, 23 Nisan 1929’da bu bayramı dünya tarihinde bir ilk olarak çocuklara armağan etti ve çocuklara verdiği önemi gösterdi.
Atatürk’ün çocuklara olan inancı ve onlara verdiği değer şu sözlerinde açıkça görülüyor:

“Küçük hanımlar, küçük beyler! Sizler geleceğin bir gülü, yıldızı ve ikbal ışığısınız. Memleketi asıl ışığa boğacak olan sizsiniz. Kendinizin ne kadar önemli, değerli olduğunuzu düşünerek ona göre çalışınız. Sizlerden çok şey bekliyoruz.”
Ancak bu önemli günde bile geleceğimizin teminatı çocuklarımızdan bazıları çocuk işçi olarak çalışmak zorunda kalıyor. Birleşmiş Milletler’e göre 0-17 yaş arasındaki bireyler çocuk olarak tanımlanıyor ve madencilik, inşaat ve tarım gibi iş güvenliği açısından en tehlikeli sektörlerde çalışan çocukların sayısı dünya çapında 73 milyonu buluyor. Dünya genelinde çocuk işçi olarak çalışan 160 milyon çocuğun yüzde 70’i yani 112 milyonu tarım sektöründe emek veriyor.
Dünya genelinde çocuk işçilerin büyük bir kısmı ekonomik olarak gelişmemiş bölgelerde yaşıyor. Afrika’da 70 milyon, Asya ülkelerinde ise 62 milyon çocuk işçi var. Bu durum yoksulluğun ve çağdaşlaşma sürecinin yavaş ilerlediği bölgelerde daha yaygın.
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 2004 yılında yaptığı araştırmaya göre çocuk işçiliğin sona erdirilmesi için gereken 760 milyar dolarlık kaynağın sağlanması durumunda sorun kökten çözülebilecek. Çocuk işçiliğinin sona ermesinin ekonomiye yaklaşık 7 katı etki yaparak 5,1 trilyon dolarlık bir katkı sağlayacağı tahmin ediliyor.
Çocuk işçiliğinin temelinde yatan en büyük sebep yoksulluk. Tarım sektöründe özellikle yeterli tarımsal varlığa sahip olmayan ve üretimden yeterli gelir elde edemeyen aileler, ekonomik zorluklar nedeniyle çocuklarını çalıştırmak zorunda kalıyor. Çalışan çocuklar, eğitim haklarını kaybetmenin yanı sıra yetersiz beslenme, iş güvenliği eksikliği ve sağlıksız yaşam koşulları gibi sorunlarla karşı karşıya kalıyor.
Türkiye’de tarım sektöründe çalışan çocuk işçilerin durumuna baktığımızda, TÜİK’in 2019 yılında yaptığı “Çocuk İşgücü Araştırması”na göre, 5-17 yaş aralığında 720 bin çocuk işçi bulunuyor; bunların 221 bini tarım, 171 bini hizmet ve 328 bini sanayi sektöründe çalışıyor. 2023 yılı sonu itibarıyla Türkiye’nin nüfusu 85 milyon 372 bin 377 kişi olarak kaydedilmiş ve bunun 22 milyon 206 bin 34’ü çocuklardan oluşuyor.
TÜİK’in 2023 yılı hane halkı işgücü araştırmasına göre, 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı 2021’de yüzde 16,4 iken, 2022’de yüzde 18,7’ye ve 2023’te yüzde 22,1’e yükselmiş. Bu artış, ailelerdeki yoksulluğun artışının bir göstergesi olarak kabul ediliyor.
Mevsimlik tarım işçileri özellikle Adıyaman, Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa gibi illerden Adana, Hatay, Mersin, Antalya, İzmir, Manisa, Bursa, Ankara, Eskişehir, Konya, Malatya ve Ordu gibi illere göç ediyor. Yaşam koşulları zaten zor olan bu işçiler arasında çocukların da bulunması, durumun ciddiyetini artırıyor.
Bir zamanlar 1,5 milyon civarında olan tarım sektöründe çalışan çocuk sayısının 200 bin civarına düşmesi önemli bir ilerleme olmakla birlikte, hâlâ kat edilmesi gereken çok yol olduğunu gösteriyor. Çocuklar, yaşıtları gibi okula gitmeli, sağlıklı beslenmeli ve oyun oynamalı. Anketler ve araştırmalar yapmak kadar önemli olan, çocuk işçiliğine son vermek için yeni bir eylem planının hazırlanması ve uygulanması.
Devletin asli görevlerinden biri geleceğimizin mimarı olacak çocuklarımızı korumak. Unutulmamalıdır ki çocuklar nerede olursa olsun, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Atatürk’ün onlara armağan ettiği çok özel bir gün. Tüm çocukların 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nı kutlarım.

Çocuk işçi raporu: 2002’den bugüne 907 çocuk öldü