Büyümesi yavaşlayan Tesla’nın kârında büyük düşüş
Starship fırlatması patlamayla sonuçlandı ama bu tam bir başarısızlık sayılmayabilir
SpaceX'in pazartesi günü basınç sorunu nedeniyle ertelenen Starship fırlatması gecikmeli olarak dün gerçekleşti. Ancak bugüne kadar inşa edilen bu en güçlü roket, fırlatma rampasından havalandıktan dakikalar sonra patladı. Starship yörüngeye ulaşamasa da SpaceX'e önemli dersler verdi.
Super Heavy güçlendiricisindeki 33 motor, devasa bir ateş, duman ve toz bulutuyla çalıştı ve Starship usulca yukarı doğru yükseldi. Bu sırada fırlatışı sosyal medyadan canlı olarak takip eden yüz binlerce kişi coşkuyla bu tarihi anı kutladı.
Fırlatıştan yaklaşık bir dakika sonra roket, fırlatmada en kritik anlardan biri olan maksimum aerodinamik basınç dönemine geldi. Bu dönemin önemli olmasının sebebi roketin yapısal dayanıklılığı ve aerodinamik özelliklerinin basınç döneminin üstesinden gelememesi halinde, atmosferin yoğunluğundan dolayı yüksek basınca maruz kalan aracın parçalanabilecek olması. Starship bu zorluğu da atlatmayı başardı. Ne var ki kısa bir süre sonra roket kontroldan çıkarak havada daireler çizmeye başladı, ardından da Meksika Körfezi üzerinde alev topu haline gelerek patladı.
Sonradan anlaşıldı ki roket sisteminin güçlendirici ve seyir gemisi düzgün bir şekilde ayrılamamış ve bu da uzay aracının arızalanmasına sebep olmuş. Roketin kendiliğinden mi patladığı yoksa uzay aracının rotasından sapmasını önlemek için Uçuş Sonlandırma Sistemi’nin mi devreye girerek aracı imha ettiği ise henüz belli değil.
Görevin patlamayla sona ermesine rağmen NASA yöneticisi Bill Nelson, SpaceX’i tebrik etti. Nelson sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Tarih boyunca her büyük başarı bir miktar hesaba katılmış riski de beraberinde getirmiştir. Büyük riskin ödülü de büyüktür” diye yazdı.
Congrats to @SpaceX on Starship’s first integrated flight test! Every great achievement throughout history has demanded some level of calculated risk, because with great risk comes great reward. Looking forward to all that SpaceX learns, to the next flight test—and beyond. https://t.co/ZYsh5VkxsA
— Bill Nelson (@SenBillNelson) April 20, 2023
NASA, herhangi bir sıkıntı çıkmazsa Artemis programının üçüncü aşamasında astronotlarını Ay yörüngesinden Ay yüzeyine indirecek araç için SpaceX’e güveniyor. Starship, Ay’a 50 yıl sonra gidecek insanları taşıması bir yana bir gün uzaya büyük miktarda kargo ve çok sayıda insanın taşınması umudunun adeta vücut bulmuş hali. Dolayısıyla dünkü fırlatma testi, insanlığın uzaya gidiş biletinde önemli bir adım teşkil ediyordu.
Aslında SpaceX’in sahibi Elon Musk, insansız fırlatma testinden önce yaptığı açıklamalarda fırlatmanın başarılı olması için birkaç deneme daha gerekebileceğini söylemişti. SpaceX, bu başarısızlıkları birçok kez yaşadı ve son SN15 fırlatışıyla tüm o ‘fiyaskoların’ aslında başarı yolunda birer teferruat olduğunu kanıtladı.
Ayrıca Starship fırlatmasında roketin dört dakika boyunca havada kalması ve fırlatma rampasından iyice uzaklaşmış olması önemli bir detay. Bu kısa uçuş sayesinde mühendisler aracın performansını anlayabilmek için bir yığın veri elde etti.
Hem Musk’ın isteği de bir nevi yerine gelmiş oldu. ABD’li milyarder, fırlatmada rampanın havaya uçmamasını dilemişti. Musk bu sefer de yırttı, rampanın havaya uçması gibi daha kapsamlı onarımlar gerektirecek en kötü durum senaryosundan kurtuldu.
ABD’li milyarder, Twitter’dan yaptığı paylaşımda SpaceX ekibini tebrik ederek, bunun önümüzdeki aylarda yapılacak yeni test uçuşu için çok bilgilendirici bir deneyim olduğunu belirtti.
Congrats @SpaceX team on an exciting test launch of Starship!
Learned a lot for next test launch in a few months. pic.twitter.com/gswdFut1dK
— Elon Musk (@elonmusk) April 20, 2023
Yine de bu, uçuşun tam bir başarıya ulaşamadığı gerçeğini değiştirmiyor. Test planına göre Starship’in yaklaşık 150 millik bir irtifaya ulaşması ve 90 dakika sonra da Hawaii yakınlarındaki Pasifik Okyanusu’na düşmesi bekleniyordu. SpaceX’in güncellediği bilgide ise roketin Meksika Körfezi üzerinde yaklaşık 24 mil kadar havalandığı belirtiliyor. NASA, en iyi ihtimalle 2025’in sonlarına doğru astronotlarını Ay’a indirmeyi planlıyor. Dünkü fırlatma testinin bu programı nasıl etkileyeceği henüz belli değil.
Starship gibi ağır yük roketleri, bir uçak inşa etmenin yat inşa etmekten çok daha fazla emek gerektirmesi gibi doğası gereği hem daha karmaşık hem de geliştirilmesi daha zor roketler. Ayrıca uzay aracının tüm parçalarının da yeniden kullanılabilir ve inişten birkaç saat sonra tekrar fırlatılabilir hale gelmesi amaçlanıyor. Yani SpaceX’in uzay çağının son 60 yılında kat edilen başarıların da ötesine geçmeyi amaçlayan bir mühendislik mücadelesinin içerisinde olduğunu söylemek çok da yanlış olmaz.
Oyunlar ve Bulmacalar