Singapur Havayolları uçağı şiddetli türbülansta saniyeler içinde 54 metre düşmüş

Londra’dan Singapur’da giden SQ321 sefer sayılı bir uçak geçen hafta Myanmar üstünden geçerken ani, şiddetli bir türbülansa yakalandı. Olaya hazırlıksız yakalanan yolculardan 73 yaşındaki İngiliz yolcu kalp krizi şüphesiyle hayatını kaybetti, onlarca kişi de yaralandı. 211 yolcu ve 18 mürettebatı taşıyan uçak acil iniş için Bangkok’a indi. Olayla ilgili soruşturma açıldı.

Singapur Ulaştırma Bakanlığı, Ulaştırma Güvenliği Soruşturma Bürosu tarafından hazırlanan raporla durumu “Uçak G kuvvetinde hızlı bir değişim yaşadı. Bu da muhtemelen kemerleri bağlı olmayan yolcuların kafalarını tavana çarpmasına neden oldu” diye anlattı. Soruşturma ekibi Singapurlu müfettişler, Boeing temsilcileri, Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu ve Federal Havacılık İdaresi’ndeki yetkililerden oluşuyordu. Soruşturmaya Boeing’in de katılma sebebi uçağın Boeing marka olmasıydı.

Biraz daha detay veren bakanlık ivmenin dört saniye içinde eksi 1.5G’den artı 1.5G’ye geçtiğini açıkladı. Hızlı değişim sonucu havalanan yolcular aynı hızla uçağın zeminine çarptı. Uçuş verileri ve kokpitin ses kayıtlarından elde edilen bilgilere atıf yapan yetkililer “4.6 saniye boyunca G’deki hızlı değişimler 37 bin 362 fit yüksekten 37 bin 184 fite düşülmesine neden oldu” dendi. Bu da 54 metrelik bir düşüş anlamına geliyor.

Olay sonucu bazıları kafasından yara almıştı. Kabinden çekilen fotoğraflar başüstü kabin panellerinde oluşan çukurları, tavandan sarkan oksijen maskelerini ve etrafa saçılmış bagajları gösteriyordu. Singapur Havayolları raporu kabul ettiğini açıkladı ve o gün uçakta bulunan yolcularla mürettebatın ailelerinin yanında olmaya hazır olduklarını açıkladı. Havayolundan yapılan açıklamada kaza sırasında uçakta olan yolculardan 45’inin hâlâ Bangkok’ta olduğu, 28’inin hastanede tedavi görmeye devam ettiği belirtildi. Taylandlı sağlık yetkililerine göre hastaneye kaldırılanlar arasında omurilik yaralanmaları ve kafatası yaralanmaları olan hastalar vardı.

Ön rapor uçağın küçük çaplı titreşimlerle karşılaşınca irtifanın kontrolsüzce arttığını, otomatik pilotun da uçağı aşağı doğru hareket ettirdiğini gösteriyor. Pilotların hızdaki artışa hız frenleriyle karşılık verdiği de yine raporda belirtiliyor.

Nedir bu türbülans?

Uçak yolculukları sırasında yaşanan türbülans hava akımlarında yaşanan dengesizlikler nedeniyle uçağın ani hareketlerine verilen isim. Uçak yolculuklarında ani endişeye neden olmakla birlikte modern uçaklar bu tür sarsıntılara dayanacak şekilde tasarlandı. Hafif ve orta şiddetteki türbülanslarda yolcular emniyet kemerlerinin sıkılaştığını hissedebileceği gibi emniyete alınmamış eşyalar kabin içinde hareket edebilir. Ancak şiddetli türbülanslarda kemer takmayan yolcular kabin içinde savrularak ağır bir şekilde yaralanabileceği gibi ölebilir de.

Daha geçen yıl mart ayında özel bir jette yaşanan şiddetli türbülans nedeniyle eski Beyaz Saray yetkilisi Dana Hyde ölmüş, olaydan birkaç gün sonra başka bir ticari uçakta meydana gelen şiddetli türbülansta yedi kişi hastanelik olmuştu. Yine geçen yıl temmuz ayında Hawaiian Havayolları’nın Sidney’ye giden uçağı şiddetli türbülansa girince yedi kişi yaralanmıştı.

Türbülanslar genelde yüksek dağlar, okyanuslar ve ekvatorda görülse de rüzgarın yönündeki çok ani değişiklikten kaynaklanan açık hava türbülansı her yerde her an meydana gelebilir. Türbülansı tespit etmek için radar teknolojisi geliştirilse de henüz türbülansın nerede ne zaman olacağını tam olarak kestiremiyoruz.

İsveçli türbülans tahmin sitesi Turbli, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi ve Birleşik Krallık Met Ofisi’nden alınan verilere göre 2023’te en sarsıntılı rotalar şöyle: Santiago (Şili) – Santa Cruz (Bolivya); Almatı (Kazakistan) – Bişkek (Kırgızistan); Lanzhou – Chengdu (Çin); Centrair – Sendai (Japonya) ve Milan (İtalya) – Cenevre (İsviçre).

İklim değişikliği türbülansların şiddetini etkiliyor

ABD’de her yıl yaklaşık 65 bin uçak orta şiddette türbülansa girerken 5500’ü şiddetli türbülansa giriyor. Ancak bu sayılar iklim değişikliği nedeniyle daha da artabilir. Birleşik Krallık’taki Reading Üniversitesi’nde atmosferbilimci Paul Williams 2022 yılında CNN’e iklim değişikliğinin türbülansları etkilediğini düşündüğünü söylemişti. Williams o zamanki açıklamasında yaptıkları simülasyonlarda şiddetli türbülansların önümüzdeki yıllarda iki ya da üç katına çıkabileceğini gördüklerini söylemişti.

Uçakların bulutsuz, açık hava koşullarında birdenbire karşılaştığı bir olgu olan açık hava türbülansı özellikle son yıllarda çok daha sık ve şiddetli görülür oldu. Bu artışın başlıca nedenlerinden biri iklim değişikliği. Gerçi salı günkü uçak türbülansı birdenbire ortaya çıkan gök gürültülü fırtınadan etkilenmişti. Katar Havayolları uçağının ne tür bir türbülansa girdiğiyse henüz bilinmiyor.

Türbülansın bir diğer nedeni de eskisinden çok daha fazla uçuş seferinin olması. Artan hava trafiği uçakların daha çok aynı hava koridorlarını kullanmasına neden oluyor. Diğer uçaklarla asgari mesafeyi korumaya çalışan pilotların türbülanstan kaçması da daha zor oluyor.

Kemer takmak bu yüzden önemli: Uçak türbülansa girdi, bir ölü, 30 yaralı var