Jura dönemindeki küçük memeliler yavaş yaşayıp yaşlı ölmüş

Yaygın olan, küçük memelilerin hızlı yaşayıp genç ölmesi. Fareler gibi küçük kemirgenler çabuk büyür, birkaç ay içinde çiftleşip sonraki bir iki yıl içinde de ölür. Oysa küçük memeliler her zaman bu kadar çabuk tükenmiyordu. Nature dergisinde yayınlanan çalışmaya göre Jura döneminde dinozorlar arasında yaşamış fare büyüklüğündeki memelilerin fosilleri aşağı yukarı aynı boylardaki torunlarına göre çok daha uzun yaşadıklarını gösteriyor. Daha yavaş büyüdüklerini de.

Bilim insanlarının incelediği fosiller İskoçya’daki Skye Adası’nda keşfedildi. Fosil örnekleri Orta Jura dönemine, yani 166 milyon yıl öncesine dayanıyor. Bu dağlık ada 166 milyon yıl önce sık ormanlarla çevrili lagünlere ev sahipliği yapıyordu. Sauropodlar bir yandan, pterozorlar diğer yandan adaya hükmediyordu. Bu dinozorların ayaklarının altında dolaşanlar da memelilerdi. Çoğu böceklerle besleniyor, karınca gibi ezilmemek için çalılıkların arasında saklanıyorlardı. Aktif oldukları saatler de şafak vakti ve alacakaranlıktı. Krusatodon kirtlingtonensis de bu memelilerden biriydi. Krusatodon eskiden diş fosilleriyle biliniyordu.

Krusatodonların iskeletlerinin üç boyutlu baskısı. Fotoğraf: Duncan McGlynn

Ama sonra iki fosil örneği bulundu. Bu fosiller Krusatodon’un küçük bir keseli sıçana benzediğini gösteriyor. En önemlisi de fosillerden biri yetişkine, diğeriyse yavruya ait. Yani bilim insanlarının elinde bu canlıların büyümelerini incelemek için yeterli malzeme var.

Ekip iki fosili karşılaştırmak için yüksek çözünürlüklü CT taramaları yaptı. Her iki canlının da kaç yaşında öldüğünü öğrenmek için Krusatodonların diş dokularında kaç halka olduğunu saydılar. Nasıl ki ağaçların yaşını öğrenmek için halkaları sayılıyor, bu canlıların diş dokularındaki halkalar da yaşlandıkça çoğalıyor ve diş köklerinin çevresinde şekiller oluşturuyor.

Yetişkin Krusatodon’un halkaları öldüğünde yedi yaşında olduğunu gösteriyor. Yedi insanlar için çok erken bir yaş olsa da Krusatodonların boyutundaki bir memeli için gayet ileri bir yaş. Yetişkin Krusatodon’un yarısı kadar olan yavru ise yedi aylıkla iki yaş arasında bir yerdeydi. Araştırmacıları şaşırtan bir şekilde yavru öldüğünde süt dişleri düşmekteydi. Oysa bu boyutta bir memelinin dişlerini iki yılda değil de haftalar, hadi bilemediniz aylar içinde dökmesi gerekir.

Fosillerden biri. Fotoğraf: Duncan McGlynn

Ek araştırmalar çoğu küçük memelinin süt dişlerini aylar içinde düşürdüğünü gösteriyor. Bu da Krusatodon’u kendisinden 20 kat daha büyük dağ sıçanına benzeyen daman gibi memelilere daha çok benzetiyor. 10 yıl yaşayabilen sırtlanların da dişlerinin çıkması yıllar sürer mesela.

Diş dökme süresinin uzaması ve yetişkin Krusatodon’un yaşı bu antik memelilerin beklenmedik derecede uzun yaşam sürelerine sahip olduğunu gösteriyor. Büyüme süreçlerini uzatan da muhtemelen uzun bir yaşama sahip olmaları. Kaldı ki yavru Krusatodon yetişkin dişlerinin sadece yarısına sahipti. Yani anne sütünden daha yeni kesilmişti. Öte yandan bugünkü memelilerde gördüğümüz büyüme şekli o zamanki memeliler için de geçerli olabilir. Çünkü Krusatodonların dişlerinin büyüme şekli bugünkü memelilere benziyor.

Memeliler sürü içi çatışmayı önlemek için homoseksüel davranış geliştirmiş