Esir takasında yeni perde çok yakın: İşte anlaşmanın detayları

İsrail’in Gazze işgali 144’üncü gününde, can kayıpları 30 bine yaklaştı ve 130’dan fazla İsrailli rehine hâlâ Hamaas ve diğer Filistinli direniş gruplarının elinde. Bu süreçte yalnızca bir kez ateşkes ilan edildi ve o da bir hafta sürdü. Yardıma ulaşım çok kısıtlı oldu, öyle ki savaşta doğan iki aylık bir bebek açlıktan öldü. Zaten karışık olan duruma bir de İsrail’in Refah’a tanklarla girme planı eklenince insani krizin çok daha büyük, kanlı ve yıkıcı olacağı bir senaryo endişe yaratıyor.

İşte Fransa, ABD, Katar ve Mısır heyetleri tam da böyle bir tabloda geçen hafta Paris’te bir araya geldi. Ateşkesin ana çerçeveleri üzerinde uzlaştıklarını duyurdular. Peki ya aylardır “ha anlaştık ha anlaşacağız” düzeyinde ilerleyen görüşmeler ne zaman sonuca varacak?

ABD Başkanı Joe Biden İsrail-Hamas çatışmasında “önümüzdeki pazartesi” itibariyle ateşkes beklediklerini söyledi. NBC’nin “Late Night with Seth Meyers” programına konuk olan Biden ateşkesin tahminen ne zaman başlayacağının sorulması üzerine “Umarım hafta sonunun başında, yani hafta sonunun sonunda. Ulusal güvenlik danışmanım sonuca yakın olduğumuzu söylüyor. Yaklaştık ama sona gelmedik. Umudum önümüzdeki pazartesi gününe kadar ateşkes sağlamamız” diye ekledi.

CNN International’ın haberine göre Hamas rehine anlaşmasıyla ilgili olarak yürüttüğü müzakerelerdeki bazı önemli taleplerini İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu tarafından “hayal ürünü” olarak nitelendirildikten sonra geri çekti. Bu vesileyle taraflar arasında hem esir takasının yapılacak, hem de ağır bombardımana ara verilmesiyle Gazze’dekilerin nefes alacağı bir ara sağlanmış olacak. CNN’e konuşan üst düzey bir ABD’li yetkili “Hamas’ın İsrail güçlerinin tamamen geri çekilmesi ve savaşın sona erdirilmesi konusunda ısrarlı davranmasının önündeki büyük engeller çözüldü. Hamas’ın serbest bırakılması gereken Filistinli mahkum sayısına ilişkin talepleri azaldı” dedi.

Öte yandan Biden İsrail’in Gazze’deki işgali Ramazan ayı boyunca durdurmayı kabul ettiğini söyledi. Ramazan 10 Mart gecesi başlayıp 9 Nisan akşamı sona erecek. Biden “Ramazan yaklaşıyor ve rehinelerin tamamını kurtarmamız için bize gereken zamanı tanıması amacıyla Ramazan boyunca faaliyette bulunmayacaklarına dair İsrail’le anlaşma yapıldı” dedi.

İşte anlaşmanın detayları

İngiliz haber ajansı Reuters’ın haberine göre Paris’teki görüşmelerden haberdar üst düzey bir kaynak taslağın 10’a 1 oranında rehine takasını içerdiğini söyledi. Taslağa göre Hamas aralarında kadınlar, 19 yaş altı çocuklar, 50 yaş üstü yetişkinler ve hastaların da olduğu 40 İsrailli rehineyi serbest bırakacak. İsrail ise buna karşılık yaklaşık 400 Filistinli mahkumu serbest bırakmaya razı olduğunu söyledi.

Tabii Hamas’ın anlaşmanın yalnızca bu ilk aşamasına sıcak baktığı belirtiliyor. Örgütün elindeki İsrail askerlerini serbest bırakması ve savaşın sona ermesi gibi daha karmaşık konuların görüşüleceği ilerleyen aşamalarda anlaşmaya varmakta zorluk yaşanması çok daha muhtemel. Görüşmelere katılanlar anlaşmanın birden fazla aşamadan oluşacağı ve ilk aşamanın Hamas’ın başta talep ettiğinden daha az Filistinli mahkum karşılığında kadın, çocuk, yaşlı ve hasta rehine serbest bırakacağı altı haftalık bir süreçten oluşabilir. İkinci aşamada ise görüşmelerin daha karmaşık hale gelmesi bekleniyor.

Ateşkes sırasında rehine İsrailli askerlerin serbest bırakılması, Filistinli mahkumların durumu, İsrail ordusunun geri çekilmesi ve savaşa kalıcı son verilmesi gibi daha hassas konular görüşülecek. Netanyahu daha hafta sonu yaptığı açıklamada rehine takası anlaşmasına varılsa bile anlaşma sona erdiğinde Refah operasyonunun mutlaka gerçekleşeceğini söyleyerek saldırıdan cayma gibi bir planları olmadığını gösterdi. Ama Hamas ikinci aşamayı “askeri operasyonların karşılıklı olarak durdurulmasının devamı için gerekli şartları görüşmek için değerlendirmeyi istediklerini söyledi.

Bununla birlikte Reuters’ın aktardığına göre bir Hamas yetkilisi Biden’ın Gazze’de ateşkes açıklamalarının erken olduğunu ve sahadaki durumla örtüşmediğini belirtti. Yetkili taraflar arasında uzlaşılması gereken büyük görüş farklılıkları olduğunu söyledi.

Kasımdaki ateşkese arabuluculuk eden ve Hamas’ın ofislerine ev sahipliği yapan Katar’ın Emiri Şeyh Tamim bin Hamad El Sani bugün Fransa’daydı. Fransa cumhurbaşkanlığı ofisinin açıklamasına göre Katar liderinin Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Elysee Sarayı’nda bir araya geldi. Katar’ın resmi haber ajansına göre Şeyh Tamim daha önce Doha’da Hamas lideri İsmail Haniye ile bir araya gelmiş ve “hem acil hem de kalıcı ateşkes anlaşmasına varılmasına yönelik” girişimleri görüşmüştü.

Esir anlaşmasının gölgesinde insani kriz: UNRWA 450 milyon dolarlık açıkla çökmenin eşiğinde