Netanyahu’yu ‘UCM’den tutuklama kararı çıkarsa’ endişesi sardı, çareyi ABD’de arıyor

İsrail hükümetinden bir yetkiliye göre başta Başbakan Binyamin Netanyahu olmak üzere üst düzey yetkilileri panik sardı. Sebebi Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) üst düzey İsrailli yetkililer hakkında tutuklama emri çıkarma ihtimali. Times of Israel’e konuşan kaynaklara göre İsrailli yetkililer UCM’yi kararından döndürmek için yoğun mesai harcıyor.

İsrailli ve yabancı yetkililer UCM’nin Hamas liderleri hakkında da tutuklama kararı çıkarmayı değerlendirdiğine inanıyor. İsmini vermek istemeyen kaynaklara göre İsrailli yetkililer Gazze Şeridi’ne insani yardımın ulaştırılmasını engellemek ve Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırısına orantısız şekilde karşılık vermekle suçlanabilir. Hamas’ın saldırısında 1200 İsrailli hayatını kaybetmişti.

Yedinci ayına giren Gazze savaşında şimdiye kadar ölen Filistinlilerin sayısı 35 bine dayandı. Bu yalnızca resmi rakam; enkaz altında kalıp da çıkarılamayan pek çok kişi olduğu tahmin ediliyor. Ölenlerin çoğu kadın ve çocuk. Çoğu hastane elektriksiz kaldığı için çalışmalarına son vermek zorunda kaldı, kısıtlı kapasitesiyle çalışmaya devam edenlerden bazıları da İsrail’in baskınlarına uğradı.

Kaynaklar böyle bir endişe düşmelerinin sebebini açıklamadı. Mahkeme de konuyla ilgili yorum yapmıyor. Ama kaynaklara göre UCM’den gerçekten tutuklama kararı çıkarsa Netanyahu’nun ismi listede yer alabilir. Hamas’tan kimlerin suçlanabileceği ya da hangi suçlara atıf yapılacağı belirsiz.

UCM’nin böyle bir karar alması İsrail’in saldırı politikalarını etkileyebilir ki etkiliyor da. Zira İsrailli yetkililerden biri bu olasılığı göz önünde bulunduran hükümet yetkililerinin son zamanlarda karar alma sürecinin bunu hesaba katarak ilerlediğini belirtiyor. Aslında bu Axios’un dün kaleme aldığı bir iddiayı da açıklayabilir. Axios’a konuşan İsrailli kaynaklar savaşın başından bu yana ilk kez hükümette “kalıcı sükûnet”in dillendirildiğini söyledi.

Ancak mahkemenin karar alma sürecinin hangi aşamasında olduğu bilinmiyor. Tutuklama kararının çıkabilmesi için hakimler heyetinin onayı gerekiyor. UCM’nin Başsavcısı Karim Han ve ekibi daha önce İsrail ve Gazze’de yaşananları yerinde görmek için bölgede soruşturma yürütmüştü. Ancak konuyla ilgili “spekülasyonlardan kaçınmak için” herhangi bir yorumda bulunamayacağını söylüyor.

Netanyahu çıkıştı: Boyun eğecek değiliz

Netanyahu cuma günü sosyal medyadaki paylaşımında UCM’nin bölgede yaşananlara müdahalesinin “terörizm ve saldırılarla mücadele eden tüm demokrasilerin askerlerini ve yetkililerini tehdit eden, tehlikeli bir emsal yaratacağını” söyledi. İsrail o zaman bu yorumu neden yaptığını açıklamamıştı ama İsrail basınında çıkan spekülasyonlara yanıt vermiş olabilir.

Haber sitesi Walla’ya yazan analist Ben Caspit, Netanyahu’nun UCM nedeniyle “alışılmadık bir stres altında” olduğunu belirtiyor. Caspit’in iddiasına göre Netanyahu tutuklama kararının önüne geçmek için “telefonuna sarılmış,” özellikle de Beyaz Saray’ı devreye sokmaya çalışıyor. Axios’un haberine göre ABD Başkanı Joe Biden ve Netanyahu arasında pazar günü gerçekleşen telefon görüşmesinde özellikle bu konu ele alındı. Haaretz analisti Amos Harel ise UCM Başsavcısı Karim Khan’ın bu hafta Netanyahu, Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi hakkında tutuklama kararı çıkarabileceği varsayımını ciddiye alıyor.

Netanyahu sözlerinin devamında “Benim yönetimimde İsrail UCM’nin hiçbir girişimini kabul etmeyecektir. Ortadoğu’nun tek demokrasisi ve dünyanın tek Yahudi devletinin askerlerini ve yetkililerini alıkoyma tehdidi çok çirkindir. Buna boyun eğecek değiliz” dedi.

Tutuklama kararı çıkarsa ne olur?

Karar çıksa bile Netanyahu ve etrafının hemen tutuklanacağını söyleyemeyiz. Merkezi Lahey olan UCM savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı suç işleyenleri yargılama yetkisine sahip dünyanın tek uluslararası mahkemesi. Mahkemenin polis gücü yok, çoğu Avrupa ülkesi olan 124 üyesinin tutuklama kararı çıkaranları tutuklamasına güveniyor ama ABD ve İsrail anlaşmaya dahil değil.

Yani mahkemenin aldığı karar olsa olsa kişilerin rahat şekilde seyahat etmesinin önünde engel teşkil ediyor. Hatırlayalım geçen yıl UCM Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için de tutuklama kararı çıkardı ama Rusya UCM’nin kurucu tüzüğü Roma Statüsü’ne imza atan ülkelerden değil. Dolayısıyla kendi topraklarında tutuklanamıyor; tutuklanabilmesi için UCM’nin yetkisini tanıyan bir ülkeye gitmesi lazım; onu da henüz yapmış değil.

İsrail UCM’ye taraf olmasa da Filistin toprakları 2015 yılından beri UCM’ye taraf olarak kabul ediliyor.

UCM devletler yerine bireylere odaklanıyor. Bu da onu devletler arasındaki uzlaşmazlıkları çözmeye çalışan Adalet Divanı’ndan ayırıyor. Bu arada hakkında tutuklama kararı çıkarılan diğer bir lider de Darfur’daki soykırım sırasında başta olan Sudan’ın devrik diktatörü Ömer El Beşir’di. Yani Netanyahu ve güruhu hakkında tutuklama kararı çıkarılırsa Putin ve El Beşir ile aynı kategoriye sokulmuş olacak.

Aşırı sağcı bakanlar Netanyahu’ya resti çekti: Ya biz ya ateşkes