Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin göreve beşinci kez gelmesinden bu yana gerçekleştirdiği ilk yurtdışı seyahatinde Çin’in başkenti Beijing’de. İki gün sürecek ziyaret Mart 2023’te üçüncü kez göreve gelen Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in ilk ziyaretini Rusya’ya yapmasına ‘verilen nazik bir karşılık’ olarak yorumlanabilir.
Putin bu hafta başında Çin’in devlet yayın kuruluşu Xinhua’ya “iki ülke arasındaki eşi benzeri görülmemiş seviyedeki stratejik ortaklık” nedeniyle göreve geldikten sonraki ilk durağının Çin olmasına karar verdiğini söyledi.
Putin Şubat 2022’de başlayan Ukrayna Savaşı’yla Batı yaptırımlarının ülkeyi izole etmesinden bu yana Rusya’nın bir numaralı ticaret ortağı haline gelen Çin’e son derece bağımlı. Ve dünyaya Başkan Şi’nin desteğine sahip olduğunu göstermek isteyecektir.
Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı iki yılı aşkın bir süredir devam ediyor. Yaptırımlar Rusların ekonomik büyümesini sekteye uğrattı, milyarlarca dolarlık döviz rezervini dondurdu ve büyük markaları Rusya’daki şubeleri kapatmaya zorladı.
Böyle bir atmosferde Çin, Rusya’nın ekonomisini destekleyen birkaç can damarından biri olmaya devam ediyor. Ancak Beijing, Moskova’nın silah üretmek için kullandığı teknoloji ve ekipmanla Rusya ordusunu desteklemekle suçlandığı için giderek artan bir baskı altına girdi.
Yakalama kararına rağmen seyahatlerine devam ediyor
Ukrayna Savaşı nedeniyle Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından hakkında yakalama emri çıkarılan Putin’in kendisi de aranıyor.
Batı yakalama emrinin onu uluslararası ‘bir parya haline getireceğini ve tutuklanma korkusuyla seyahat edemeyerek kendi ülkesinde tutacağını’ umuyordu ama bu gerçekleşmedi.
Rus lider o zamandan bu yana Kırgızistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan ve Çin’e gitti. Hatta UCM’nin yakalama kararından sadece birkaç ay sonra Şi, Putin’i Beijing’deki bir altyapı zirvesinde ağırladı.
Çin lideri de son Avrupa turunda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un yaptığı gibi yüksek profilli diplomatik hamlelere rağmen Rusya’ya verdiği desteğe yönelik eleştirilere karşı çıktı.
Yeni kabine arkadaşları da Çin’de
Putin’in heyetinde yeni atanan Rusya Savunma Bakanı Andrey Belusov, selefi ve şu anda Güvenlik Konseyi Sekreteri olan Sergey Şoygu, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve dış politika danışmanı Yuri Uşakov yer alıyor.
Analistler bu ziyaretin Putin’in yenilenen kabinesini tanıtması ve Çin ile ilişkilerde sürekliliği vurgulaması için bir fırsat olduğunu söylüyor. Kabinesinde Çin’deki muhataplarıyla ilişkilerinde deneyimli olan kilit isimlerin çoğu ya görevlerinde kaldı ya da terfi ettirildi.
Putin, Maliye Bakanı Anton Siluanov ve Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina ile kamu iktisadi teşebbüslerinin liderlerinin de aralarında olduğu geniş bir ticaret heyeti de getiriyor.
Sberbank CEO’su German Gref, iş insanı Oleg Deripaska, VTB Başkanı Andrei Kostin, Rosneft başkanı Igor Sechin ve Novatek’in patronu Leonid Mikhelson listede yer alan isimlerden.
Kadim dosta sıcak karşılama
İki lider Çin Başkanlık Sarayı Zhongnanhai’de kırmızı halılı yolda tur attı, askeri gösteriler ve şarkılar sırasında merkezdeki kırmızı-sarı saçaklı tentenin altında yan yana durdu.
Çin bandosunun Kızıl Ordu korosunun klasiği olan vals benzeri bir Sovyet şarkısı olan ‘Moskova Akşamları’nı çalmasıyla özel müzik dinletisi yapıldı.
Çin devlet televizyonu Çinli çocukların yanı sıra Rus çocukların da karşılamacılara dahil edildiğini bildirdi. Şi ve Putin geçerken kalabalığın bu bölümünün koreografik tezahürata boğulduğu görüldü.
Ülke basını gösterinin “kadim dosta düşünceli olduğunu göstermek” için tasarlandığını yazdı.
Putin: İşbirliğimiz dünyayı güzelleştiriyor
Karşılama töreninin ardından iki lider ortak basın toplantısı düzenledi. Toplantıda söz alan Rusya lideri Vladimir Putin “Elbette burada belli bir sembolizm var ancak bu görüşmelerimiz aynı zamanda içerik açısından son derece zengin ve faydalı” dedi. Şi ile görüşmelerinde ticaret ve yatırım konusunun ana gündem maddelerinden olduğunu dile getiren Putin “2023’te ticaret hacmimizde 240 milyar dolarla rekor kırıldı” diye konuştu.
Rusya’nın Çin’e yönelik gıda ihracatının da 1.5 kat artarak 7.6 milyar dolara ulaştığını anlatan Rus lider iki ülke arasında değeri 200 milyar doları aşan 80 projenin ortak geliştirildiğini söyledi.
Putin iki ülke ticaretinde ulusal para birimleri kullanımının giderek daha fazla önem kazandığını belirterek “Rusya-Çin ticaretinde ruble ve yuanın payı yüzde 90’ı aştı. Bu rakam artmaya devam ediyor ve karşılıklı ticaret ve yatırım, üçüncü ülkelerin etkisinden ve küresel döviz piyasalarındaki olumsuz eğilimlerden güvenilir bir şekilde korunuyor” diye konuştu.
Rusya ve Çin bankacılık sektöründeki işbirliğini de güçlendireceklerine işaret eden Putin “Doğal olarak istişarelerimizde hızla gelişen enerji sektöründe işbirliği konusunu da detaylı olarak ele aldık. Bu bizim öncelikli alanlarımızdan biri. Enerjideki işbirliğini derinleştirmeye yönelik özel planlarımız var” dedi. İki ülke enerji ticaretinin sadece hidrokarbon kaynaklarıyla sınırlı olmadığını anlatan Putin, Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom’un Çin’e yönelik nükleer enerji alanında çeşitli projeler uyguladığını belirtti.
Çin otomobil ve ev eşyası üreticilerinin Rusya pazarındaki payının giderek arttığını ifade eden Putin şöyle konuştu: “Çinli mevkidaşımla her türlü yasa dışı eylemin, yaptırımın, kısıtlamanın olumsuz etkisinden bahsettik. Çinli dostlarımızla adil rekabette başarılar elde ettikleri otomobil üretimi alanında işbirliğini memnuniyetle karşılıyoruz ve bunu daha da geliştireceğiz.”
Putin, Rusya ve Çin’in, metalürji, kimya, biyoteknoloji, uzay keşfi ve çeşitli diğer yüksek teknoloji sanayilerde de önemli ve büyük projeleri hayata geçirdiğinin altını da çizdi. Rusya ile Çin arasındaki ilişkilerin ‘fırsatçı’ bir doğada ve başka ülkelere karşı olmadığını vurgulayan Rusya lideri “Uluslararası alandaki işbirliğimiz, dünyada istikrarı sağlayan temel faktörler arasında yer alıyor. Birlikte adalet ilkelerini ve çok kutuplu gerçekleri yansıtan, uluslararası hukuka dayanan demokratik bir dünya düzenini savunuyoruz” dedi.
Şi: İyi ilişkilerimiz zorlu çabalarla elde edildi
Toplantıda Putin’den sonra söz alan Şi bu yıl Çin ve Rusya arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 75. yılı olduğunu hatırlatarak, aradan geçen üç çeyrek yüzyılda iki ülke ilişkilerinin “iniş ve çıkışlara rağmen giderek güç kazandığını” ve “değişen uluslararası ortamın sınamasına dayandığını” belirtti.
Şi, Çin-Rusya ilişkilerinin istikrarlı gelişiminin yalnızca iki ülkenin ve halklarının temel çıkarı olmanın yanında bölgenin ve dünyanın barış, istikrar ve refahına katkı sağlayacağını vurguladı. Çinli lider ikili ilişkileri gelecek doğrultusunu belirlemek ve farklı alanlarda işbirliği için yeni planlar hazırlamak üzere Putin ile çalışmaya hazır olduğunu dile getirdi.
Yıllar içinde Rus lider ile 40’tan fazla kez buluştuklarına ve yakın iletişim içinde olduklarına, bunun iki ülke ilişkilerinin sağlam, istikrarlı ve sorunsuz gelişimi için stratejik olarak yol gösterici olduğuna işaret eden Şi “Bugün Çin ve Rusya arasındaki iyi ilişkiler zorlu çabalar sonucu elde edildi. İki taraf bunun değerini bilmeli ve geliştirmeli” dedi.
Çin ve Rusya’nın Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyinin daimi üyeleri ve yükselen piyasa ekonomileri olduğuna işaret eden Çin lideri “İki ülkenin stratejik eş güdümü derinleştirmesi, karşılıklı faydaya dayalı işbirliğini genişletmesi ve dünyanın çok kutupluluğa yönelik genel tarihi eğilimi izlemesi ortak stratejik tercihimiz” diye konuştu.
Daha sonra iki lider, görüşmenin ardından işbirliği anlaşmalarına imza atarken Çin-Rusya diplomatik ilişkilerinin kurulmasının 75. yılı vesilesiyle “Yeni Dönemde Kapsamlı Stratejik İşbirliği Ortaklığı Derinleştirilmesi” başlıklı ortak açıklama yayımladı.
Kime niyet kime kısmet: Putin yeni döneminde ilk Çin’e gitmeyi seçti
Çin lideri Şi’nin Avrupa turu: Sırbistan için anlamlı bir günü seçti, ‘Tarih tekerrür etmeyecek’ dedi
Putin Savunma Bakanı Şoygu’yu görevden aldı; yerine ekonomist getirdi
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çinli mevkidaşı Şi Cinping. / Fotoğraf: Shutterstock 
Oyunlar ve Bulmacalar