Zeytinyağı 425 bin tonluk rekolteyle rekora koşuyor

Küresel iklim değişikliğinin neden olduğu yağışsızlık ve bu durumun ağaçlardaki meyveler üzerinde yarattığı olumsuz etki bu sezon zeytin ve zeytinyağında yüksek rekolteyi engelleyemedi. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan, 2024-2025 sezonunda 475 bin ton yağ, 750 bin ton sofralık zeytin rekoltesi beklediklerini söyledi.  Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mücahit Taha Özkaya da beklenen rekoltenin Türkiye için bir rekor olduğunu belirterek “Verim yüksek ancak bunun en büyük nedeni zeytin ağıcı sayısındaki artış. Türkiye’de 2022 yılında 90 milyon zeytin ağacı varken bu sayı şimdi 172 milyon meyve veren ağaca ulaştı” dedi.

Birleşmiş Milletler’ bağlı Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FA) iletilen UZZK’nın verilerine göre Türkiye’de ham dane üretimine paralel şekilde artan zeytinyağı üretimi 2020 yılından sonra gerçek anlamda “patlama” yapmış. Ancak bu etkileyeci artışın nedeni henüz belli değil.  Belki de 2023 ve 2024 verilerinin FAO’ya iletilmesiyle dane zeytin ile zenytiyağı üretimindeki paralelliğin tekrar yakalandığını göreceğiz.

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan zeytin hasadının yaygın şekilde başlamasının ardından aralık ayında rekolte tarihlerinde bir revizyon yapılıp son durumun açıklanacağını belirtti. UZZK Başkanı Dr. Tan, saha çalışmalarının yanı sıra bölgedeki teorik çalışmalarda da uzun yıllara dayalı bahçeler seçilerek buralarda sayımlar yaptıklarını belirterek şunları söyledi:

“Ülkemiz zeytincilikte büyük bir atılım içinde. 2022-2023 sezonunda dünya ikinciliğini almıştı, İspanya’nın ardından. O yıllarda İspanya’da kuraklık vardı. Ülkemiz daha şanslıydı ama bunun bir tesadüf olmadığını bu yıl da gördük. Bu anlamda sevincimiz büyük. Bu yılki rekolte sonuçlarının ülkemiz ve dünya zeytinciliği ile sektörümüze hayırlı olmasını diliyorum. Bu doğrultuda 2024- 2025 üretim yılının Türkiye’nin yeni bir rekoru olduğunu müjdelemek istiyorum.”

Zeytinyağı üretiminde hedef dünya liderliği

Tan’ın verdiği bilgiye gere Türkiye’de bu yılki sayımlara göre 172 milyon meyve veren, 32 milyon 500 bin de henüz meyve vermeyen olmak üzere 200 milyonun üzerinde zeytin ağacı bulunuyor. Zeytinin son dönemde öne çıkan bir ağaç olması sayısının da geçen yıla göre 2 milyon artmasını beraberinde getirmiş.

Tan, bütün yılların ortalamasına bakıldığında ağaç başına 20,9 kilo meyve verimiyle 3 milyon 600 bin ton zeytine ulaşıldığının altını çizerek, toplam zeytinin yüzde 20’sinin sofralık zeytine ayrılacağını, yeni sezonda 750 bin tonluk rekolte beklediklerini vurguladı. Bu sezon toplam üretimden 750 bin tonluk sofralık zeytini düştükten sonra geriye 2 milyon 850 bin ton yağlık zeytin kaldığını belirten Dr. Tan şunları söyedi:

“Son dönemde özellikle kuraklık nedeniyle 6-7 kilo zeytinden 1 kilo zeytinyağı elde ediliyor. Ortalama yani bütün sezon düşündüğünüz zaman bu oranın 6’da 1 olduğunu kararlaştırdık ve 2 milyon 850 bin tonu 6’ya böldüğümüz zaman 475 bin ton bir zeytinyağı rekoltesi tahmin ediliyor. Ağaçlarda meyve yağışsızlık nedeniyle çok büyümedi  ancak tanelerde kuru madde yok. Yağ miktarı hayli yüksek. Bu nedenle rekolte yüksek olacak ve 2022-2023’te yani 2 yıl öncesi 421 bin ton olan eski rekoru da geri bırakacak. Ben bu rakamların, bu değerlerin ülkemizin dünya ikinciliği hedefinde, daha sonrasında liderliği hedefinde önemli bir kilometre taşı olduğunu düşünüyorum.”

Rekolte tahminlerinin kesin sonuçlar olmadığına dikkati çeken Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan, sözlerini şöyle tamamladı:

“Bu sonuçlar kesin sonuçlar değildir, tahminidir. Burada halkımız, üreticimiz, sanayicimiz, kısacası sektörümüz bir kere bu rekolte sonuçlarının çok ince elenip sık dokunduğunu ve bizim konseyimizin bu işin içinde elini taşın altına sokarak bakanlığımızla birlikte titiz bir çalışma yaptığını belirtmek istiyorum. Bunların Uluslararası Zeytin Konseyi’nde, Madrid’te Birleşmiş Milletlere bağlı. Orada da ülkelerin rekolteleri toplanıyor ve danışma komitelerindeki her ülke beyanlarda bulunuyor ve bunlar revize ediliyor. Biz de bu sonuçların kesin olmadığını söyleyerek aralık ayında bir daha gözden geçireceğimizi belirtmek istiyorum. İnşallah Türkiye bu yıl 2 yıl önce adından çok söz ettirdiği gibi bu yıl da söz ettirecektir.”

Türkiye geçen yıl iç piyasada fiyatları daha da artıracağı gerekçesiyle zeytinyağı ihracatını yasakladı.  Tan, geçen yıl ihracatta bir dönem kısıtlama getirildiğine değinerek, “İç tüketimi de düşünmek suretiyle ve katma değeri yükseltmek amacıyla kısıtlanmıştı. Bu bir miktar amacına ulaştı ama dünya fiyatları yükseldiği için iç piyasada bunu tutamadık. Dolayısıyla stok oluştu. Yani beklenen ihracat bir önceki ihracat yılındaki ihracata ulaşamadığı için oradan gelen bir stok var. Bu da tahmini 100-150 bin ton civarında.” dedi.

‘Afrin’den ihraç kaydıyla gelen yağ iç piyasaya sızmış olabilir’

Bugüne kadar kimilerine göre 100, kimilerine göre de 100 bin tonun altında olduğu ifade edilen stok miktarında ilk kez 150 bin ton rakamının telaffuz edilmesi ilginç bir gelişme.  Zeytinyağı ticareti yapanlar stoğa ilişkin tahmindeki yükselişin ihraç kaydıyla ülkeye giren zeytinyağından kaynaklanmış olabileceğini belirterek “Suriye’nin kuzeyindeki Afrin bölgesinden ihraç kaydıyla zeytinyağı geliyor. İhracat asağı nedeniyle buun önemli bölümünün iç piyasaya sızmış olması mümkün” diyorlar.

İspanya’da rekolte tahmini 1 milyon 325 bin ton

Türkiye’nin küresel zeytinyağı piyasasındaki en büyük rakibi olan dünya lideri İspanya da düşük rekolteli bir yılın ardından parlak bir sezona giriyor. İspanya’da bu yıl beklenen zeytinyağı rekoltesi 1 milyon 325 bin ton.  Akdeniz çanağının zeytinyağı üreten ülkelerinden İtalya. Yunanistan, Portekiz ve Fas’ta da durum fena değil. Türkiye’nin önde gelen zeytinyağı ihracatçılarında Hali Aykut küresel piyasalarda fiyatın 5-5,5 euroya doğru ineceğine ilişkin haber ve beklentilerin yoğunlaştığına dikkat çekerek  “Batılı alıcılar Türkiye’de mal almak için biraz bekleyecekler” diyor.  Aykut’c göre “ihracat artsın” diye fiyatı aşağı çekek de mümkün değil çünkü bu yıl maliyetler hayli yüksek. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan da tüm kısıtlamaların kalktığı ihracatın buna rağmen  başlanda çok hızlı olmayacağını düşünüyor.

ABD’ye White Castle markasıyla ihracat yapan Akhisar Ticaret Borsası Başkanı Alper Alhat da  da rekolteye ilişkin durumu “Ürün fazla, yağmur eksik” sözleriyle özetliyor. Alhat üreticinin rekoltenin yüksekliğinden ürkerek ürününü elden çıkarmaması gerektiğini belirtiyor ve şunları söylyor:

“Üretici zeytinyağını depolasın. Bunu şirketler yapamaz. Gelecek yıl zeytin yok yılı nedeniyle az olacak buna bir de küresel iklim değişikliğinin yarattığı yağmursuzluk eklenince ve zeytinyağı çok para edecek. Ürün ile ilgili söylediğim gibi bir sıkıntı yok. Ancak faizler çok yüksek olduğu için kime ürüne para bağlamak istemiyor. İhracat için de fiyat kırmak gerekiyor o da maliyetein yüksekliği nedeniyle mümkün değil. Üretici dayanırsa kazanacak.”

Artık kesin bilgi: Zeytinyağı bu yıl az, fiyat çok olacak

Zeytinyağı alamamanızın nedeni fiyatlar değil, düşük maaşlarınız