3 Cisim Problemi Çin’i ikiye böldü: Düz ve sığ
Son dönemin en çok konuşulan işlerinden Üç Cisim Problemi'nin ardında filmi çekilebilecek hazin bir hikâye yatıyor. Kitabın telif hakkını almak için çok çabalayan milyarder diziyi göremeden zehirlenerek öldürüldü. Hem de kendi çalışanı tarafından.
Cixin Liu’nun yazdığı “Üç Cisim Problemi”nin hayranları arasında Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da popüler olan Yoozoo Games’i kuran milyarder Lin Qi de vardı. Lin, Çin bilim kurgu romanları içindeki bu en sevdiği kitabı herkesin görebileceği televizyon, sinema ve video oyunlarına taşımak istiyordu.
Yoozoo Games 2014 yılında halka arz olunca para konusunda cebi rahatlayan Lin, Üç Cisim Problemi’ni “Star Wars” ile yarışabilecek bir popüler kültür fenomenine dönüştürmeyi hayal eder olmuştu. Hugo ödüllü kitap serisi 10 yıl sonra bugün Netflix uyarlaması sayesinde geniş çevrelerde yankı uyandırmayı başardı. Star Wars ile yarışacak seviyeye gelmiş sayılmaz ama sonuçta bu yolda önemli bir adım atılmış oldu. Ne var ki Lin dizinin başarılarını görecek kadar uzun yaşayamadı, 2020 yılında hayatını kaybetti.
Dizilerin açılış jeneriklerini atlayanlardan değilseniz Lin’in adını Üç Cisim Problemi’nin jeneriğinde görmüşsünüzdür. Netflix Üç Cisim Problemi’ni uyarlayacaklarını duyurduğunda Lin hâlâ hayattaydı. Ancak Çinli yetkililerin açıklamasına göre bugün yaşasa 43 yaşında olacak genç girişimci 2020 yılında 37 yaşındayken zehirlenerek öldü.
Suçlu ise Lin’in şirketindeki yöneticilerden Şu Yao’ydu. Avukat olan Şu, Yoozoo Games’in çok beğenilen üçlemeyi uyarlama hakkına yardım etmesinde de katkısı olan bir yöneticiydi. Ama sonra patronuyla anlaşmazlığa düşmüştü. Lin’e probiyotik hap olduğunu söylediği bir ilaç kutusu hediye etmişti ama aslında o şişeyi deep web’den satın almıştı ve şişenin içinde zehirli kimyasallar vardı.
Lin bir kış akşamı Şanghay’daki Yoozoo Games binasından çıkıp eve dönerken aniden rahatsızlanmıştı. Hastaneye kaldırılan Lin’in durumu başta stabildi, ama 10 gün sonra Noel’de hayatını kaybetti. Çin finans dergisi Caixin’in haberine göre Lin’in vücudunda cıva ve kirpi balığında bulunan son derece güçlü bir zehir olan tetrodotoksin dahil en az beş toksin tespit edilmişti.
Şu’nun gözaltına alınması ise o kadar uzun sürmemiş. Şu ve Lin arasında şirket yönetimiyle ilgili olarak birtakım anlaşmazlıklar yaşanmıştı, bunun üzerine avukat Lin’i nasıl zehirleyebileceğini planlamıştı. Tek vukuatı bu da değildi üstelik, anlaşmazlık yaşadığı diğer iki yöneticinin ofislerindeki içeceklerini de zehirli muadilleriyle değiştirerek dört iş arkadaşının daha yataklara düşmesine neden olmuştu. Dava belgelerine göre Şu o iki yöneticinin ofisindeki kahve kapsüllerini, viskileri ve su şişelerini yutulduğunda, solunduğunda ve dokunulduğunda ölümcül etkiler doğurabilen metil cıva klorür enjekte edilmiş yedekleriyle değiştirmişti. Ama onlar Lin kadar şanssız değildi, hayatta kalmayı başardılar.
O zamanlar titizlikle planlanan bu cinayet Çin basınına yansıdığında herkesin dilinde bu haber varmış ve sık sık Amerikan suç dizisi “Breaking Bad” ile karşılaştırma yapılmış. Neden mi Breaking Bad? Çünkü Caixin’in haberine göre Şu kendisine kanser teşhisi konduktan sonra metamfetamin işine giren kimya öğretmeni Walter White’ı konu alan Breaking Bad’in büyük hayranıydı.
Şanghay’ın kenar mahallelerinden birinde kendine laboratuvar kurmuş, deney yapmak için de deep web’den 100’den fazla toksin satın almıştı. Bu toksinleri birbirine karıştırıp kedi, köpek ve diğer evcil hayvanlar üstünde test etmişti. Daha sonra bu zehirli maddeleri hap haline getirerek Lin’e hediye etmiş.
Bu çok konuşulan cinayeti işleyen Şu 22 Mart’ta Şanghay’da çıkarıldığı mahkemede cinayet suçundan idama mahkum edildi. Şu’nun idam kararı Üç Cisim Problemi Netflix’te ilk gösterimini yaptıktan bir gün sonra alındı. Çinli teknoloji firmaları ve kitabın hayranları buna “ilahi adalet” diyor. Bir zamanlar ülkenin internet sektöründe yükselen bir yıldızı olan Lin’in ölümü bu mahkemeyle Çin’de bir kez daha hatırlanmış oldu.
Peki ya Lin’i ölüme götürecek kadar büyük olan bu anlaşmazlık neydi? Bu konu hakkında yetkililer pek bir detay vermiyor ama Çin medyasının şirkette çalışanlara dayandırdığı haberlere göre esas sorun Lin’in Üç Cisim Problemi’ni uyarlamak istemesinden kaynaklanmıştı. Lin Üç Cisim’in telif haklarını alarak dünya genelinde herkesin bildiği bir yapım haline getirmek istiyordu ama kitapların uyarlama haklarını 2009 yılında Çinli başka bir iş insanı tarafından yazardan satın alınmıştı. Lin, haklara sahip çiftle eserin film uyarlamasını çekmek için yıllar süren bir işbirliği yapmış ama girişimleri sonuçsuz kalınca işi inada bindirmişti.
Lin 2017 yılında bu işe bakması için Şu’yu görevlendirmişti. Şu Fransa ve ABD’de eğitim görmüş, Çin’deki çok uluslu bir holdingde 10 yıllık bir deneyime sahipti. Bu görevi de başarıyla yerine getirmişti. Hemen ertesi yılında da Yoozoo’nun yan şirketi olan Üç Cisim Evreni’nde eserin telifinin nasıl kullanılabileceğini geliştirmekten sorumlu kişi oldu. Ne var ki Şu’nun performansı sınıfta kaldı. Caixin’e göre kısa süre sonra Şu projelerden geri çekildi ve kilit projeler, Zao Jilong’a verildi ki Şu’nun zehirlediği yöneticilerden biri de Zao’ydu.
Şu Yoozoo’ya ilk katıldığında yılda 20 milyon yuan yani 2.76 milyon dolar maaş alıyordu. Ancak gözden düşünce yıllık maaşı 5 milyon yuana 705 bin dolara gerilemişti. Netflix Eylül 2020’de uyarlamayı duyurduğunda baş yapımcılar olarak Lin ve Zao’nun ismine yer verilmiş ama Şu’nun adı hiçbir yere konmamıştı. Yoozoo çalışanlarının anlatımına göre Netflix ile yapılan işbirliğinde Şu’nun hiçbir katkısı yoktu, bütün görüşmeleri Lin ve diğer çalışanları yürütmüştü.
2020’nin kasım ayında Şu bir mülakat sırasında “Biz hukukçular yangınları söndürmek, çıkmazları ortadan kaldırmak için varız ve değişim yaratacak cesarete de sahip olmalıyız” demişti. Şu için o değişim belli ki Yoozoo’yu değiştirecekti ve Lin de bu durumda yok edilmesi gereken çıkmazdı.
Lin ölümünden bir ay önce kadar verdiği bir mülakatta geriye bırakacağı en büyük mirasın Üç Cisim Problemi olacağını söylemiş ve “90 yaşında yaşama gözlerini kapatırken aklında olacak şeyin” muhtemelen Üç Cisim Problemi olacağını anlatmıştı. O mülakatta dile getirdiği sözler şöyleydi:
“Ölmek üzereyken insanın zihninin berraklaştığı söylenir. Ölmeden önce ‘Üç Cisim Problemi’ni nasıl mahvettim?’ diye düşünmekten çok korkuyorum.”