Bunca yıl sonra ‘Muzır Kurulu’ yeniden gündemde, bir karikatüre ‘muzır’ kararı verildi

Ancak yaşı yetenlerin varlığını hatırlayacağı ‘Muzır Kurulu’ bir zamanlar Türkiye’de fırtınalar estirirdi. Aldığı kararlar yüzünden dergiler ve kitaplar poşete girmek zorunda kalırdı. Ama bu kuruldan epeydir ses soluk çıkmıyordu, ta ki birkaç gün önce kurul kendi varlığını yeniden hatırlatana kadar.

Karikatürist  Zehra Ömeroğlu 2020’de ‘Pandemide seks’ başlıklı bir karikatür çizmiş, bu karikatür 5 Kasım 2020’de LeMan dergisinde yayımlamıştı. Karikatürün yayımlanmasının ardından İstanbul Başsavcılığı çizimi ‘saldırgan’ ve ‘müstehcen’ bulup iddianame hazırlamış, karikatürist için üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası talep etmişti.

MLSA Turkey’den Canan Coşkun’un haberine göre bu karikatür nedeniyle açılan ‘müstehcenlik’ davasında Muzır Neşriyat Kurulu da bir rapor hazırladı. Böylece bu kurulun hala varlığının koruduğu da ortaya çıktı. Kurul karikatürün “halkın ar ve hayâ duygularını incittiğine, cinsi arzuları tahrik ve istismar eder nitelikte genel ahlaka aykırı olduğuna” karar verdi.

Tabii kurul kararları geçmişte uygulanırken fiziki dergiler vardı. Bugün ise internet ortamında aynı kararın nasıl uygulanacağı belirsiz. Burada karikatürü biz de yayınlamak, okuyucularımızın en azından neden söz edildiğini anlamasına yardımcı olmak isterdik ama kurul kararının nasıl uygulanacağına ilişkin belirsizlik bizi de tereddüte düşürdü, o yüzden karikatürü yayınlayamıyoruz.

Muzır Kurulu, 1117 sayılı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu uyarınca kurulmuş bir kurul ve kanunun adından da anlaşılacağı gibi esas hedefi 18 yaşından küçükleri korumak. Peki ama internet ortamında bu nasıl sağlanacak? Burada büyük bir belirsizlik var.

Muzır Kurulu’nda Ayşe Yıldırım Kara, Serpil Penez Şahin, Gülser Ustaoğlu, Tuncay Cevheroğlu ve Hüseyin Kaya’dan oluşan bilirkişi heyetinin hazırladığı raporda “müstehcenlik” suçunun tanımı yapılarak bu suçla ilgili hükümlerde korunmak istenen hukuki menfaatin “toplumun ar ve haya duygusu” olarak da ifade edilen “genel ahlak” olduğu belirtildi.

Yargıtay içtihatlarına göre genel ahlakın “doğru, makul ve adil düşünceye sahip toplum genelinin benimsediği ahlak ve edep anlayışı” olduğunu belirten heyet “Soyut ve değişken bir kavram olan genel ahlaka ve adaba aykırılığın tespitinde toplumun belirli bir kesiminde kabul edilen değer yargıları değil, demokratik toplum düzenine ilişkin davranış kurallarının esas alınması gerekmektedir” dedi.

‘Kamu yararı için cezai önlem ve yaptırım şart’

Rapora göre suçlanan karikatürün “toplumun ortak edep ve ahlak temizliğine yönelik açık bir saldırı niteliğinde olup olmadığı, özellikle çocukların bu davranışın zararlı etkilerinden korunması gerekip gerekmediğinin tespit edilmesi, objektif olarak müstehcen olup olmadığının belirlenmesi” gerekiyor. Söz konusu çizimin “müstehcenlikte kamu yararına genel ahlak ile sağlığa aykırılık ve tecavüz hali olduğu” savunularak cezai önlem ve yaptırımın kamu düzeni ve yararı için zorunlu olduğu öne sürüldü.

Heyet Ömeroğlu’nun karikatüründe “çocukların kullanılmadığını, hayvanlarla şiddet içerikli görüntülere yer verilmediğini, ölmüş insan bedeni üzerinde cinsel davranışta bulunulmadığını, doğal olmayan yoldan yapılan cinsel davranışların bulunmadığını” belirtti. Ancak karikatürün toplumun ahlak anlayışına tamamen aykırı olduğunu, ar ve hayayı rencide edici olduğunu öne sürdü. Heyet karikatürün “seyreden üzerinde cinsel tahrik yaratarak bundan menfaat amaçlandığını” iddia etti.

Ömeroğlu’nun karikatürünün Türk Ceza Kanunu’nun 226’ncı maddesinde düzenlenen “müstehcenlik” suçunun unsurlarını taşıdığı savunularak “halkın ar ve haya duygularını incittiğine, cinsi arzuları tahrik ve istismar eder nitelikte genel ahlaka aykırı olduğuna” oybirliğiyle karar verildi.

Genel ahlak kimin ahlakı?

Karikatürist Zehra Ömeroğlu ise Muzır Neşriyat Kurulu’nun raporunun keyfi olduğunu düşünüyor:

“Mahkemeye ulaşan rapor hatalı ve keyfi. Hatalı, çünkü görüntüde olduğu söylenen şeyler karikatürde yok. Çizgide pornografik hiçbir unsur yok. Keyfi, çünkü müstehcenliği neye göre tanımladığı belli değil. Raporu hazırlayan beş insanın ciddi ciddi oturup bu karikatürün müstehcen olup olmadığına karar vermiş olmasına inanamıyorum. Raporda ‘genel ahlak’tan bahsediliyor. Genel ahlak kimin ahlakı? Bu kadar ahlaksızlığın ayan beyan yaşandığı bir yerde bu karikatür mü genel ahlakı bozuyor? Genel ahlak bu kadar hafif ve sallantı da mı ki bir karikatürle bozulabiliyor?”

Ömeroğlu Kurul’un kararının iptali için İdare Mahkemesi’nde dava açmaya hazırlanıyor.

Karikatürün ‘Oscarlı’ eserleri Eskişehir’de