Raf Gezgini: Oscar kitaplarıyla zaman yolculuğu

İkinci Dünya Savaşı yılları; 1920’lerin Oklahoma’sında yerlilerin yaşadıkları, klişe ve saldırgan önyargılara dayanan ‘Siyah’ eğlencesinden kâr elde eden düzenden bıkmış, hayal kırıklığına uğramış bir romancı ve üniversite profesörü Thelonious ‘Monk’ Ellison ve çok daha fazlası…

Bu yıl 96’ncısı düzenlenecek olan Oscar Ödülleri’nde yarışan filmlerden bazılarının konusu bu yukarıda bahsettiklerimiz. Ve bir ortak noktaları daha var: Kitaplardan uyarlandılar. Sahne Sanatları ve Bilimleri Akademisi yaklaşık bir ay önce adayları açıkladığında adaylar arasında  edebi uyarlamalar parlaması dikkatimizi çekince Oscar’ın kitaplarını incelemiştik.

Raf Gezgini bu hafta da Oscar heyecanının kollarına kendini bırakıyor; hangi dönem hangi kitapta nasıl işlenmiş, onun peşine düşüyor.

Oppenheimer

Christopher Nolan’ın çektiği, atom bombasının mucidi Robert Oppenheimer’ın hikayesi vizyona girdiği 2023 yazından itibaren izleyicinin ilgisini çekti, ödül sezonun en parlayan yıldızı oldu. 2024 Oscar Ödülleri’nde 13 adaylıkla başı çeken film de bir kitap uyarlaması. Kai Bird& Martin J. Sherwin imzalı ‘American Prometheus’tan uyarlanan film atom bombasının mucidi fizikçi J. Robert Oppenheimer’ın ilk biyografisi.

II. Dünya Savaşı yılları, Amerika’dayız. Oppenheimer, Nazi Almanyası’nın güçlü gelişini durdurmak için atom bombası üzerinde çalışmakta bir sakınca görmüyor. Nazilerin savaşı kaybettiği ortada. Ama ABD hükümeti ve Sovyetler arasındaki rekabet iyiden iyiye kendini gösteriyor. ABD, Japonya’yı hedef alırken devreye Oppenheimer giriyor. Etik kaygıları bir kenara bırakıp milyonlarca insanın ölümüne neden olan bombayı tamamlıyor. Devamını sadece kitaplardan ya da filmlerden öğrenmiş olsak diyeceğiz ama malum…

Pulitzer ödüllü kitap, Oppenheimer’ın hayatını ve yaşadığı dönemi en ince ayrıntısına kadar irdeliyor. Amerika’daki ve yurtdışındaki arşivlerden, FBI kayıtlarından, Oppenheimer’ın dostları, ailesi ve meslektaşlarıyla yapılan söyleşilerden hareketle ortaya çıkarılan bu kitap oldukça yorucu bir araştırmanın ürünü.

Oppenheimer’ En İyi Film, En İyi Yönetmen dahil 13 dalda Oscar adaylığıyla eve kaç ödülle dönecek öğrenmemize çok az kaldı.

Zavallılar

96’ıncı Oscar Ödülleri’nde ‘Oppenheimer’ın hemen arkasından gelen, akademinin sürpriz bir şekilde öne çıkardığı ‘Zavallılar/ Poor Things’ aslında kült bir hikayeden ilham alınarak yapılmış bir film: ‘Frankestain’in modern bir yorumlaması olarak tanımlandı film ilk duyuruları yapıldığında. Öte yandan film, İskoç yazar Alasdair Gray’in ‘Zavallılar’ romanına dayanıyor. Kitap ya­zara Whitbread Roman Ödülü ve Guardian Kurgu Ödülü kazandır­mıştı. Hadi romana biraz daha yakından bakalım.

19. yüzyılın sonlarında yaşa­mış Doktor Archibald McCand­less’ın anılarını okurken uçarı Bella Baxter ile tanışıyoruz. Yeni geldiği dünyayı öğren­meye can atan bu kadının tuhaf hayatı, değişimin eşiğindeki Glasgow’un büyüleyici atmosferinden Paris’in genelevlerine kadar rüzgâra kapılmış gibi sürükle­yecek sizi. 1914 yılında Victoria McCandless’ın yani “gerçek Bel­la”nın kaleme aldığı sonsözde ise karşınıza Archibald’ın anlatısını delik deşik edecek başka bir ger­çeklik sunulacak. Kitap İthaki Yayınları etiketiyle raflarda, Oscar’da akıbeti ne olacak öğrenmemize ise çok az kaldı.

Dolunay Katilleri

Takvimler şimdi de 1920’leri gösteriyor. Amerika, Oklahama’dayız.

Osage halkı 1920’lerde büyük bir servete kavuştu. Kendilerine bırakılan toprakların altında petrol keşfedilmişti. Artık lüks otomobillerle geziyor, malikâneler inşa ediyor ve çocuklarını eğitim için Avrupa’ya gönderiyorlardı. Derken birileri Osage’leri teker teker öldürmeye başladı. Tüm bu cinayet ağının merkezindeyse Mollie Burkhart ve ailesi vardı. Mollie’nin kız kardeşinin öldürülmesiyle başlayan cinayetler zincirinde akrabaları vuruldu ve zehirlendi. Birçok özel dedektifin çözmeye çalıştığı bu kördüğümün nereye kadar gittiğini ortaya çıkarmaksa o dönem yeni kurulan FBI’ın sorumluluğuna düştü…

Amerikan yerlilerinin topraklarında petrol bulunmasının ardından işlenen cinayetleri anlatan Martin Scorsese imzalı ‘Dolunay Katilleri’, David Grann’in soruşturma belgelerini, birinci ağızdan tarihi kayıtları, verilen ifadeleri ve edinilen yeni kanıtları yıllarca inceleyerek kaleme aldığı kitaba dayanıyor. Uğur Gülsün çevirisiyle Türkçeleştirilen kitap İthaki Yayınları etiketiyle raflarda.

‘Dolunay Katilleri’ 10 dalda Oscar’a aday gösterildi. Scorsese En İyi Yönetmen adayı olurken kadim dostu Robert De Niro da En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dalında Oscar adaylığına adını yazdırdı.

American Fiction

Açılışını Toronto Film Festivali’nde gerçekleştiren ‘American Fiction’ ise Percival Everett’in 2001 tarihli ‘Erasure’ romanın uyarlaması. Bu listedeki kitaplar arasında da günümüze en yakın zamanda geçeni. Roman,  yayınlanmasından 20 yıl sonra Amerikan edebiyat devinin en çarpıcı ve sevilen eserlerinden biri olmaya devam ediyor. Roman aynı zamanda keskin bir sınıf eleştirisi. Film beş dalda Oscar’da yarışacak.

İlgi Alanı/ The Zone of Interest

‘İlgi Alanı / The Zone of Interest’ de tıpkı ‘Oppenheimer’ gibi II. Dünya Savaşı yıllarına götürüyor okurunu da izleyicisini de… İngiliz yazar Martin Amis’in 2014’te yayınlanan on dördüncü romanı Auschwitz’de geçiyor, kamp komutanının karısına aşık olan bir Nazi subayının hikayesini anlatıyor. Kitabın en dikkat çeken yönlerinden biri mizahi üslubuyla Nazi projesinin ne kadar gülünç ve tuhaf olduğunu göstermeye çalışması. 20. yüzyılın en büyük dehşetini yaşayan bir aileyle tanışıyor okurlar. Film gibi roman da Auschwitz’de çalışan Almanların günlük yaşamlarını merkeze koyuyor.

Yazar, geçen yıl hayatını kaybetti. Ona veda edilen birçok anı ve taziye yazısında ‘İlgi Alanı’nın kariyerinin en iyi kitabı olduğu söylenmişti. Bakalım filmin başarısı ne olacak?

📍Oscar Ödülleri’nin töreni 11 Mart tarihinde pazarı pazartesiye bağlayan gece Türkiye’de Disney+’ta canlı olarak yayınlanacak, töreni Jimmy Kimmel sunacak.

Geriden gelip Oscar’a göz kırpanlar!