ABD’de ‘ölümcül mantar’ alarmı: İlaçlara dirençli

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) araştırmacılarının kamuoyu ile paylaştığı yeni bir araştırma, ilaca dirençli bir mantar türünün Covid-19 pandemisi sırasında hızla yayıldığını ve mevcut durumda başta California, Nevada, Teksas ve Florida olmak üzere ABD’deki 50 eyaletten yarısında tespit edildiğini ortaya koydu. Araştırmaya göre, “Candida auris” isimli mantarın bulaştığı hastaların neredeyse yarısı, 90 gün içinde hayatını kaybetti.

The New York Times gazetesinin aktardığına göre, 20 Mart’ta Annals of Medicine dergisinde yayınlanan araştırma, mantarın, pandemi döneminde ‘endişe verici bir hızda’ yayıldığını, vaka sayılarında ve mantarın bulaşımında ‘dramatik bir artış’ yaşandığını gösterdi. CDC de ‘ölümcül mantarın kamu sağlığına acil bir tehdit oluşturduğunu’ kaydetti.

Özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış yaşlı kişileri etkileyen “Candida auris” mantarının, diğer mantar hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçlarla tedaviye direnç gösterdiği için özellikle tehlikeli olduğu ifade edildi. ABD’de ilk olarak 2016 yılında tespit edilen mantar, o dönemde özellikle New York ve Illinois’da sık görülmüştü.

Fakat, eyalet ve yerel sağlık yetkilileri 2021 yılı boyunca ülke çağında bin 474 klinik vaka tespit etti. Bu ise yaklaşık 500 klinik vakanın görüldüğü 2019 yılı ile karşılaştırıldığında klinik vaka sayılarının yüzde 200 oranında bir artış yaşadığı anlamına geliyor.

Mantara ilişkin kamuoyuyla paylaşılan yeni araştırma, 2022 yılındaki vaka yükünü kapsamasa da CDC’nin internet sitesinde paylaşılan veriler 2022 yılında da vaka sayısında artış olduğunu ve bir yılda 2 bin 377 vaka tespit edildiğini ortaya koydu.

CDC’ye göre, “C. auris” mantarı ile enfekte olan hastaların yaklaşık yarısı 90 gün içinde hayatını kaybediyor. Fakat CDC’den Dr. Meghan Lyman, ‘kurumun ölümlerin kaçının doğrudan söz konusu mantar ile ilişkilendirilebileceğine ilişkin iyi bir fikir ve kavrayışa sahip olmadığını’ aktardı. Bunun sebebi ise mantara yakalanan kişilerin aynı zamanda farklı sağlık sorunları da yaşaması olarak gösterildi.

CDC yetkilileri, Covid-19 pandemisinin mantarın yayılımını artırmış olabileceğini de söyledi. Buna göre, dikkatlerin öncelikli olarak Covid-19’a yönelmiş olması, mantara ilişkin gözetim faaliyetlerine daha az başvurulmasına sebep olmuş olabilir. Ayrıca, mantarın sağlık çalışanlarının önlükleri ve koruyucu ekipmanlarına tutunması ve söz konusu kıyafet ve ekipmanların pandemi sırasında sık değiştirilememesi de olası bir etmen olarak öne çıktı.

CDC’ye göre, mantar, bağışıklık sistemlerinde sorun olmayan genç ve sağlıklı insanlar için özellikle bir tehdit oluşturmasa da kıyafet ve tensel temas ile başka kişilere bulaşabiliyor. Mantarı kapan kişiler ise yüksek ateş gibi tipik enfeksiyon semptomları gösteriyor.

Araştırmaya göre, 2020 yılında test edilen mantar örneklerinin yüzde 86’sı Azoles olarak bilinen ilaca direnç gösterdi. Buna göre, söz konusu mantar örneklerinin yüzde 1,2’si “echinocandins” olarak bilinen ve mantar hastalıklarının tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlara da direnç gösterdi. Mantarın bu önde evrilmesi ise mantarı gelecekte mevcut ilaçlarla tedavi edememe ihtimalini gündeme getirdi.