Durup dururken 1960’ların ‘Bir Kadın ve Bir Erkek’ filmini neden özledik?

Ertuğrul Özkök

12 Nisan 2024

10Haber'i Google'da takip edin Takip Et

Geçen ay 5 Mart günü Paris Moda haftasında benim kuşağımdan insanlar için çok tanıdık bir an yaşandı…

Dünya kadın giyim devi Chanel çok ünlü iki Hollywood starını bir videoda yan yana getirdi.

Penepole Cruz ve Brad Pitt…

Siyah beyaz çekilmiş kısa metraj film daha ilk sahnesinde bize 1960’ların kült filmi “Bir Kadın ve Bir Erkek”i hatırlattı.

“Hatırlattı” demek yanlış, video hepimizin hafızasından silinmeyen filmin müziğiyle Fransa’nın Dauville şehrinde aynı sahilde aynı restoranlarda çekilmiş replikası gibiydi.

Tek fark, filmin orijinalindeki Bir Kadın ve Bir Erkek yerine başka iki oyuncunun olmasıydı.

Jean Louis Trintignant ve Anouk Aimee’nin yerini Brad Pitt ve Penelope Cruz almıştı.

Fransızcasında ‘erkek’ Türkçesinde ‘kadın’ önde

Yeri gelmişken bu film hakkında 1960’lardan beri aklımda takılı duran bir soruyu tekrar hatırlatayım.

Belki aranızdan cevap verecek biri çıkar.

Filmin orijinali “Un Homme et Une Femme…”

Yani “Bir Erkek ve Bir Kadın…”

Ama Türkiye’deki gösterimde afişte “Bir Kadın ve Bir Erkek” yazıyordu.

Hep düşünmüşümdür.

Fransızca hitaplarda hep “Bayanlar ve Baylar” denir.

Davetiyeler hep “Sayın Bayan ve Bay” diye yazılır.

Filmin yönetmeni filmin adında niye “Erkek”i başa aldı hep merak etmişimdir.

Hep merak ederim kimse ona bunu sormadı mı diye.

O yıl Frank Sinatra ‘Strangers in the Night’ı söylüyordu

Claude Lelouche’un filmi 1966 yılında gösterime girdi.

O yıl Frank Sinatra “Strangers in the Night”ı söylüyordu.

Percy Sledge “When a man Loves a Woman”ı çıkarmıştı.

Mamas and Papas’ın “California Dreamin”i, Simon and Garfunkel’ın ise “Sound of Silence”ı söylediği yıldı.

Ama İngiltere tarafında bambaşka rüzgarlar esiyordu.

Rolling Stones yerleşik Londra düzenini ve ahlakını sarsan şarkıları ile ortalığı yıkıyordu.

“Paint it Black,” “19th Nervous Breakdown” yıllarıydı.

Beatles kuruluş dönemini tamamlamış “Yellow Submarin” dönemine geçmişti.

Ve Bob Dylan müziğin kanunlarını yeniden yazan şarkısı “Like a Rolling Stone”u çıkarmıştı.

Dünya 20. yüzyılın vahşi diktatörlerini gömüyordu

Dünya 1968 Mayısı’na hazırlanıyordu…

İnsanlar dünyayı felakete götüren 20. yüzyıl diktatörlerini ve onların faşist ahlakını tarihe gömmeğe and içmişti.

Yıl 1966’ydı ve iki yıl sonra 68 Mayıs devrimi patlayacak, 23 yıl sonra ise Sovyet demir perdesinin son taş duvarları yıkılacaktı.

“Bir Kadın ve Bir Erkek” bize evlilik kalıplarını kırmaya çalışan yeni bir “birliktelik nizamı” anlatıyordu.

Özgür aşk, özgür ilişki…

Ahlakçı postallarınızı çekin üstümüzden

“Bir kadın ve bir erkek bir kozadır ey ahlak muhafızları, postallarınızı çekin o kozanın içinden” diyordu adeta…

Geçen hafta bütün Paris Chanel’in 1960’ları davet eden bu şahane siyah beyaz fotoğrafları ile doluydu.

İçim açıldı…

31 Mart’ın toplumun neredeyse tamamında yarattığı hoşluk bu harika siyah beyaz karelerle çok daha renkli bir hoşlukla dolduruyordu içimi.

Masumiyetin yeni seksi yüzü Anne Hathaway afişlerde

Aynı günlerde aynı Paris bir de Versace’nin siyah beyaz fotoğraflarıyla dolmuştu.

Versace kendine yeni yüz olarak Oppenheimer filminin baş oyuncusu Cillian Murphy’yi ve Hollywood’un masumiyet prensesi Anne Hathavay’ı seçmişti.

Ama Hathaway’ın masumiyeti gitmiş, yerine vamp bir kadın gelmişti.

İnsan masumiyetin seksi yüzünü keşfediyordu onun yüzüne bakınca.

1960’ların o havasını Anne Hathaway’in masum yüzündeki değişimle anlatmaya çalışan bir kareydi sanki.

O da çok hoşuma gitti.

Benim için 1960 Kızgın Güneş filmiyle başlamıştı

Rene Clement’ın “Kızgın Güneş” filmiyle başlamıştı.

1960 yılında çıkan bir filmdi.

Türkiye’de 1 Eylül 1961’de gösterime girmişti.

Seyrettiğimde 14 yaşımdaydım.

Alain Delon’u ilk defa o filmde tanımıştım.

Çıplak ayağa giyilen espadril ayakkabıyı, çizgili ve renkli erkek ceketini ilk defa o filmde görmüş, Alsancak’taki Amerikan Pazarında bulur muyum diye çok volta atmıştım.

Ve bir de 1960’lı yıllar İtalyasını keşfetmiştim…

Müzik festivalinden sesini tanıdığım San Remo’yu ve küçük İtalyan kasabalarını…

Onları da orada seyretmiştim.

Yeni gerçekçiliğin siyah beyazını renklendiren film

Patricia Highsmith’in Ripley serisi romanlarından çekilmişti.

Benim için sinemada modernizmin ilk filmiydi…

“Acı Pirinç,” “Bisiklet Hırsızları” gibi yeni gerçekçi akımın fukara sokaklarını kapatıp iyi ve güzel yaşamanın kapılarını açan filmdi.

Hiç unutmadım.

Hiç unutmadım o filmi… Çünkü 60’lar benim için böyle başlamıştı…

İki yıl sonra ise Beatles ve Rolling Stones, Kinks, Animals, Dave Clark Five, Hollies, Who ve ötekiler gelecekti.

İkinci Ripley’de Ripley daha yetenekli bir karakterdi

Ripley filmi ikinci defa 1999’da çekildi.

Bu defa adı “Yetenekli Bay Ripley”di…

Alain Delon’un yerini Mat Damon, Maurice Ronet’nin yerini Jude Law almıştı…

39 yıl sonra yeni kuşaklar da o filmi çok sevdi..

Bu defa yönetmen koltuğunda Anthony Minghella vardı.

Yine çok güzel bir filmdi ama yorum çok farklıydı.

Jude Law daha çekici ve modern bir karakterdi.

Şimdi Ripley’in en karanlık yüzünü tanıyoruz

Şimdi çok farklı bir yönetmen, Steven Zaillian yeniden yazmış ve yönetmişti aynı hikayeyi Netflix için.

İlk iki filmden birincisi Nazizmin yıkıldığı savaş sonrası özgürlük ortamına çekilmişti.

İkinci film duvarların yıkıldığı, neoliberal rüzgarların estiği bir dönemdi.

Şimdiki ise popülist liderlerin yerküremizi savaş alanına çevirdiği, özgürlüklerin bastırıldığı karanlık bir yüzyılın filmi olmuş.

İlk Ripley’i hiç unutmazdınız, bu Ripley’i hiç hatırlamazsınız

İlk defa tamamen siyah beyaz çekilen bir dizi olmuş Ripley’in hikayesi.

Daha karanlık bir Ripley karakteri çiziliyor.

İlk Ripley’i yanından geçseniz bir daha asla unutamazdınız.

Son Ripley ise yanından geçtiğiniz an unutacağınız bir karakter.

İlk Ripley diri, umut dolu, taze bir başlangıcın ikonasıydı.

Son Ripley ise çöküşün, yıkılışın, bitişin Joker hali.

Daha belirsiz bir Dickie Greenleaf karakteri var.

Ve film İtalyan sinemasının Antonioni dönemine dönmüş bir havada çekilmiş.

Eclipse’e La Notte çizgileri hakimdi.

Bu defa 60’ların İtalyası o bildiğimiz Fiat 500’lerin cıvıltılı ülkesi değil

İlk iki filmdeki ayrıntıya hiç inmeyen sahneler gitmiş, yerini İtalyan kasabalarının, sokaklarının, ev içlerinin en küçük detayları almış.

Ripley 60’lar İtalyası’na dönmüş.

Son bölüme keskin bir bıçak gibi sokulan Caravaggio tabloları ve sahneleri yeni Ripley’imizin aslında en eskisi olduğunu anlatıyor.

Karanlık bir Caravaggio tablosu kadar eski…

Ama 60’larda Fiat 500’ler, Vespa’lar, Adriano Celentano’lar, Rita Pavone’lerle müthiş bir umut ve yaşama sevincine dönen mekanlar şimdi Blade Runner filminin karamsar ve yavaş yavaş dökülen sokakları gibi karşımıza çıkıyor.

60’ları özlediğimizi hissediyor, ama dönemediğimizi, o güzel coşkunun artık bize uzak bir mazi olduğunu anlamanın derin hüznünü yaşıyoruz.

Bayramın birinci günü gizli bir el bize bayramı zehir etmek istedi

Bayramın birinci gününe bütün iktidar yanlısı televizyon kanalları adeta aynı yerden emir almış bir havada girdi.

Gizli bir el “Gazze olaylarını” sanki 31 Mart neşesinin üstüne çıkarmak için talimat almış gibi aynı temayı işliyordu:

“Bu bizim en acılı bayramımız…”

Allahtan ki Cumhurbaşkanımız tatil için Okluk koyuna gitti, bayramın tatil olduğunu anladık ve ortak mateme çevrilmek istenen bayramımız biraz neşesini buldu.