Ed Dwight’ın hikayesi: Uzaya çıkan ilk siyahi olamadı ama en yaşlı kişi oldu

1960’lı yılların başında astronot adayı olan Ed Dwight o dönem öncü bir pilot olarak Jet ve Ebony gibi dergilerde boy gösterdi; ABD’deki siyahi topluluk içinde ünlü oluverdi. Ancak Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) onu hiçbir zaman uzaya gidecek kişi olarak seçmedi. Hayallerinden vazgeçmek zorunda kalınca bu kez siyahilerin tarihine odaklanan ünlü bir heykeltıraş oldu.

Belki uzaya çıkan ilk siyahi olamadı ama başka bir rekor kırdı. 90 yaşında Blue Origin’in New Shepard NS-25 uzay aracıyla alçak yörüngeye çıkmayı başardı. Star Trek dizisinin Kaptan Kirk’ü William Shatner da Dwight ile aynı yaşta uzaya çıkmıştı ancak Dwight, Shatner’ın uzaya çıktığı yaşay ve gün açısından daha büyük olduğu için uzaya çıkan en yaşlı kişi rekorunu kırdı.

Dwight, Blue Origin’in iki yıl sonra uzaya gerçekleştirdiği ilk mürettebatlı uçuşunda yer aldı. Blue Origin son yıllarda New Shepard aracıyla yaptığı uçuşlarda Shatner ve eski profesyonel futbolcu Michael Strahan gibi kişilerin de bulunduğu insanlı altı uzay uçuşu gerçekleştirdi. Ancak 2022 yılında mürettebatsız bir araştırma fırlatmasında motorunda arıza çıkınca Federal Havacılık İdaresi’nin (FAA) soruşturmasına yakalandı. FAA soruşturma sonrasında şirketin nozül parçalarının yeniden tasarlanması gerektiğine kanaat getirdi.

Yanında altı kişi daha vardı. Yaklaşık 11 dakika süren uçuşta “uzayın sınırı” olarak da bilinen Karman Hattı’nın hemen yanından geçtiler. Mürettebat bu 11 dakika içinde ağırlığa sahip olmamanın nasıl bir şey olduğunu deneyimlediği gibi yere inmeden önce Dünya’nın şeklini de inceleyebildiler.

Blue Origin sözcüsü, uçuş öncesi yaptığı açıklamada Dwight’ı uzaya götürmekten heyecan duyduklarını aktarmıştı. Dwight’ın uçuşuna sponsor olan Space for Humanity adındaki STK’nın yöneticisi Antonio Peronace, “Yıllar önce yapılması gereken bir şeyin düzeltilmesine yardımcı olduğumuzu düşünüyoruz” dedi.

Kennedy ile siyahilere açılıp kapanan kapı

Dwight’ın hikayesi ilk siyahi astronotlar ve karşılaştıkları sorunları konu alan 2023 tarihli “The Space Race” belgeselinde de yer aldı. Emekli bir NASA astronotu olan Leland Melvin, “Ed ‘afronot’ mirasını başlatan kişi oldu. Çünkü ilkimiz o olacaktı. Ay’da yürüyebilir, bir Apollo astronotu olabilirdi” diye anlattı. “We Could Not Fail: The First African Americans in the Space Program” kitabının yazarlarından Steven Moss 1960’ların başında Rusya ile uzay yarışı devam ederken Kennedy yönetiminin azınlıkları uzay programının bir parçası olmaya teşvik ettiğini anlatıyor. Moss o zamanlar uzay programına siyahileri dahil etmenin Kennedy yönetimi açısından “iyi bir reklam çalışması” olarak görüldüğünü söylüyor.

Bu programda yer alan kişilerden biri de Kansas City’de doğup büyüyen Dwight’tı. 1953 yılında Hava Kuvvetlerine katılan Dwight, yüzbaşı rütbesine kadar yükseldi. 1962’de astronotluk eğitimi almak için Hava Kuvvetleri’nin Havacılık ve Uzay Araştırma Pilot Okulu’na girdi. Ancak burada karşılaştığı şey ırkçılıktı.

Ed Dwight 1963’te bir F-104 savaş uçağının yanında dururken. Fotoğraf: Bettmann

Dwight’ın programa katıldığı dönemde okulun yöneticiliğini ses hızını aşan ilk kişi olan Chuck Yeager yapıyordu. 2020 yılında ölen Yeager, Dwight’ın ırkçılığa maruz kalmadığını iddia ederek diğer pilotlara ayak uydurmakta zorlananın Dwight olduğunu savunmuştu. Dwight eğitim programından sonra astronot olmak için NASA’ya başvursa da 1963’te açıklanan 14 kişilik listede Dwight’ın adı yoktu.

Sonra da zaten ABD Başkanı John F. Kennedy suikasta uğradı. Dwight bu noktada astronotluk kariyerinin başlamadan bittiğine inandı. 1966’da da Hava Kuvvetleri’nden emekli oldu.

Dwight’tan ancak 20 yıl sonra bir siyahi uzaya çıkabildi

Dwight’ın deneyiminden ancak 20 yıl sonra bir siyahi uzaya gidebilecekti. Robert Lawrence 1967 yılında uzay programına seçilen ilk siyahi oldu. Ancak aynı yıl bir uçak kazasında hayatını kaybetti. NASA 1978’de Space Shuttle programı için üç siyahi seçti. Bunlardan biri olan Guion Bluford 1983 yılında uzaya giden ilk siyahi oldu. Mae Jemison ise 1992’de uzaya çıkan ilk siyahi kadın oldu.

Dwight ise emekli olduktan sonra heykeltıraşlığa yöneldi. İlk ciddi çalışması 1974’te Colorado’nun ilk siyahi vali yardımcısı George Brown’ın heykelini yapmak oldu. En önemli eseriyse şu anda Teksas’ta sergilenen anıtı.

1960’larda şöhreti yakalayan Dwight yıllar içinde unutulsa da son zamanlarda öncü bir pilot olarak siyahi topluluğuna yaptığı katkılarla tekrardan takdir edilmeye başladı. NASA’nın ilk siyahi yöneticisi Charles Bolden Jr. 2009 yılında Dwight’ı görevi kapıp kapmadığının tartışıldığı Senato’daki toplantıya çağırdı ve hatta konuşmasını yaparken Dwight’a teşekkür etti.

Boeing’in Uluslararası Uzay İstasyonu’na astronot taşıyacağı Starliner’ın fırlatılması ertelendi