Yıldızlar 56 yıl önce Türkiye’de böyle parladı

10 Haziran’da Şampiyonlar Ligi finaline ev sahipliği yapacak olan İstanbul, futbolda ilk büyük uluslararası organizasyon deneyimini 1967’de yaşamıştı. 56 yıl önce bugün sona eren Avrupa Gençler Turnuvası’nda Sovyetler Birliği şampiyonluğu kazanırken, gelecekte adlarından çok söz ettirecek isimlerin oynadığı Türkiye para atışıyla üçüncülüğü elde etmişti.

UEFA İcra Komitesi’nin 1965 yılında aldığı kararla memleketimize verdiği Avrupa Gençler Turnuvası, ilki 1948 yılında düzenlenen FIFA Gençler Şampiyonası’nın devamı niteliğindeydi ve 1955 yılında UEFA’nın çatısı altına girmişti. Türkiye Genç Milli Takımı ise 1953’te kurulmuş ve doğum yılında şampiyonada üçüncülüğü elde etmeyi başarmıştı. 1954’te ise Metin Oktay’ın da yer aldığı kadro dördüncü olmuştu. 1967’de ev sahipliği avantajına da güveniliyor ve Millilerden başarı bekleniyordu. Federasyon Başkanı Orhan Şeref Apak da hedefi şampiyonluk olarak açıklamıştı.

Organizasyonun heyecanı ülkeyi çok önceden sarmıştı. Statlar çimlendirilmiş, bakımları yapılmıştı. Başta da kapıların 1947’de açan ve o tarihten itibaren maç yükünü çok büyük ölçüde yüklenen emektar Mithatpaşa Stadyumu elden geçirilmişti. Karşılaşmaların yaklaşmasıyla beraber basın da turnuvaya büyük ilgi gösteriyor hem Genç Milli Takımımız hem de rakipler ile ilgili haberler gazeteleri süsülüyordu.
Avrupa Gençler Turnuvası’nda İstanbul, Ankara, İzmir ve Eskişehir grup merkezleri olarak belirlenmişti. Ancak bu şehirlerin yanı sıra Bursa, Manisa, Konya ve Bolu’da maçlar oynanacaktı. Gruplar ise şu şekildeydi:

A Grubu: Türkiye, Bulgaristan, Polonya, Belçika

B Grubu: Fransa, Macaristan, Batı Almanya, Avusturya

C Grubu: Sovyetler Birliği, İsveç, Doğu Almanya, Romanya

D Grubu: İngiltere, Yugoslavya, İtalya, İspanya

Hem ödül hem rekor: Enes Ünal bulutların üstünde

Organizasyon münasebetiyle Türkiye’ye gelenler içinde bir hakem dikkat çekiyordu. 1966 Dünya Kupası’nın İngiltere ile Almanya arasında oynanan unutulmaz finalinde, Geoff Hurst’ün vuruşunda topun çizgiyi geçtiğine hükmederek futbol tarihinin en tartışmalı kararlarından birini veren Sovyet Tevfik Bayramov (Tofiq Bahramov), turnuvada görevli hakemler arasındaydı. Henüz bir yıl önce yaşanan bu hadise sonrası Bayramov’u karşısında bulan medya bolca röportaj yaptı. Bugün Bakü’de Bayramov’un adını taşıyan bir stat bulunmakta. Diğer dikkat çeken konuk ise dünya futbolunun patronu FIFA Başkanı Sir Stanley Rous’tu. Eski bir hakem olan Rous, ülkemize ayak bastığı andan itibaren ilgi odağı oldu.

Şampiyonada takımlar 1 Eylül 1948’den sonra ve 1 Eylül 1951’den önce doğan oyunculardan kurulu kadrolarla mücadele etti. Milli Takım kadrosunda 1967 Genç Karmalar Şampiyonası’nda final oynayan Bursa ve Malatya ekiplerinden bolca isim yer alıyordu.

Genç Milli Takım kadrosu: Yavuz Şimşek (PTT), Yasin Özdenak (İstanbulspor), Erdem Önal (Malatyaspor), Hayrettin Endersert (Gençlerbirliği), Esen Ali Sezen (Bursaspor), Zekeriya Alp (Feriköy), Ender Konca (İstanbulspor), Necati Göçmen (Bursaspor), Özmetin Erkut (Bursa Merinos), Orhan Özselek (Bursaspor), Doğan Tepeçalı (Ankaragücü), Cengiz Arslan (Fenerbahçe), Hikmet Satar (İstanbulspor), Nedim Güven (Vefa), Mustafa Denizli (Altay), Metin Kurt (Altay), İlhan Özbay (Adana Demirspor) Cihan Yazar (İstanbulspor), Fuat Seyrekoğlu (Balıkesirspor), Panayot Filotis (Beyoğluspor), Ömer Tokgöz (Malatyaspor), Zeki Yöndem (Malatyaspor), Ahmet Utkan (Malatyaspor), Raşit Karasu (Fenerbahçe), Erdinç Sandalcı (Fenerbahçe)

Avrupa Gençler Turnuvası, 5 Mayıs 1967 tarihinde dört şehirde oynanan 8 maçla başladı. Teknik direktörlüğünü Nazım Koka’nın yaptığı Türkiye, Eskişehir’de oynanan müsabakalarda Belçika’yı 4-0, Bulgaristan’ı 1-0 yenerken, Polonya’ya 1-0 mağlup oldu. Bu sonuçlar Ay-yıldızlı ekibi grup lideri yapmaya yetti. B Grubu’nu Fransa, C Grubu’nu Sovyetler Birliği, D Grubu’nu ise İngiltere ilk sırada tamamladı. Yarı final ve final karşılaşmalarının adresi İstanbul’du. Türkiye, 11 Mayıs 1967’de Sovyetler Birliği karşısına final vizesi alabilmek için çıktı. Tıklım tıklım dolu tribünler önünde oynana maçta Milliler basından geçer not alacak bir oyun sergilese de gülen taraf 2-1’lik skorla Sovyetler Birliği oldu. Diğer yarı finalde ise İngiltere, Fransa’yı 2-0’la geçti.

Şampiyonluk kaçmıştı ama şimdi Türkiye’nin hedefinde üçüncülük vardı. Rakip ise Fransa’ydı. 13 Mayıs’ta yapılan karşılaşmanın normal süresi 1-1 sona erdi. Statü gereği galibi para atışı belirleyecekti. Mithatpaşa’da nefesler tutuldu ve sevinen Ay-yıldızlı ekip oldu. Türkiye, 1962’deki turnuvada üçüncülüğü para atışıyla Çekoslavakya’ya kaptırmıştı. Ama bu kez şans Millilerin yüzüne güldü. Aynı gün oynanan ve hakemimiz Nejat Şener’in yönettiği finalde İngiltere’yi 1-0 mağlup eden Sovyetler Birliği, 1967 Avrupa Gençler Turnuvası’nı şampiyon olarak noktaladı. Organizasyon futbolun çatı örgütlerinin patronlarından geçer not aldı. Ancak basın bununla yetinmedi ve ‘Türkiye’ye Dünya Kupası yakışır’ haberleri gazetelerde yer almakta gecikmedi. Millilerin en golcü ismi 4 kez rakip fileleri havalandıran Nedim Güven oldu. Metin Kurt, Necati Göçmen ve Doğan Tepeçalı birer gol attı.

Peki şampiyonada Genç Milli Takım forması giyen oyuncularımız daha sonra neler yaptı?

Kalecilerden Yasin Özdenak turnuva sırasında İstanbulspor’daydı. Sezon sonunda Galatasaray’a transfer oldu. Sarı-kırmızılı takımın 1970-1973 arasında üst üste üç lig şampiyonluğu kazanan kadrosunun vazgeçilemez isimlerindendi. 28 yaşında sürpriz bir şekilde jübile yaptı. Ancak bir süre sonra Ahmet Ertegün’ün ABD’de kurduğu Cosmos’a gitti. Orada Pele, Carlos Alberto, Beckenbauer, Chinaglia gibi şöhretler ile birlikte oynadı. Diğer file bekçisi Yavuz Şimşek ise 1967-1968 sezonunun başında PTT’den Fenerbahçe’ye gitti. 10 yıl kalesini koruduğu sarı-lacivertli takımda üç kez şampiyonluk yaşadı. Şampiyon Kulüpler Kupası’nda Manchester City karşısında gösterdiği performansla iz bıraktı.

1967’deki Genç Milli Takım kadrosundan yolu Beşiktaş’a düşen isim Zekeriya Alp oldu. Feriköy sonrası kariyerini 10 yıl siyah-beyazlı takımda sürdüren başarılı sol bek, ilerleyen senelerde MHK başkanlığı yaptı. Şampiyona esnasında İstanbulspor’un oyuncusu olan Ender Konca, en parlak günlerini Eskişehirspor’da geçirdi. Kırmızı şimşeklerin altın döneminin en büyük yıldızlarından olan Konca, Almanya’da Eintracht Frankfurt’ta oynadı. Türkiye’ye dönüşte Fenerbahçe ile anlaşan Ender Konca bu kulüpte şampiyonluk yaşadı.

Kadrodaki iki Altaylı adlarını futbol tarihimize yazdırdı. Turnuvanın ardından PTT’ye giden Metin Kurt, 1970-1976 arasında top koşturduğu Galatasaray’da üç lig şampiyonluğu yaşadı. Sol kanatta fırtına gibi esen Kurt, hayata da hep soldan baktı. Ülkemizde ilk futbolcu sendika girişimini başlattı. Endüstriyel futbola karşı dik duruşuyla futbolseverlerin gönlünü kazandı. Kesmeşeker grubu, unutulmaz futbolcunun anısına ‘Metin Kurt Yalnızlığı’ isimli bir şarkı yaptı. 1967 Avrupa Gençler Turnuvası’nda şans bulamayan Mustafa Denizli ise Galatasaray’da oynadığı 1 sezon hariç oyunculuk kariyerinin tamamını Altay’da geçirdi. İki Türkiye Kupası kazandı. Teknik direktör olarak büyük başarılara imza attı. 1987-88 sezonunda Galatasaray’ı, 2000-01 sezonunda Fenerbahçe’yi, 2008-09 sezonunda ise Beşiktaş’ı şampiyon yaptı. Galatasaray’a Şampiyon Kulüpler Kupası’nda yarı final, A Milli Takım’a Avrupa Şampiyonası’nda çeyrek final oynattı.

Volkan Demirel: Neşemi o gece kaybettim

Orhan Özselek uzun yıllar Bursaspor formasını giydi, takım kaptanlığı yaptı. Yeşil-beyazlı kulübün Vakıfköy’de bulunan altyapı tesisleri onun adını taşıyor. Genç millilerden bir isim ise daha sonra siyaset sahnesine dünyasına atıldı. Esen Ali Sezen, Kızılcahamam’da iki dönem belediye başkanlığı görevini üstlendi.

Kadrodaki oyunculardan A Milli Takım formasını en çok giyen isim 26 defa Ay-yıldızlı takımda görev yapan Metin Kurt oldu. Zekeriya Alp 22, Yasin Özdenak 15, Mustafa Denizli 10, Raşit Karasu 4, Necati Göçmen 2, Yavuz Şimşek 1, Orhan Özselek 1 kez A Milli Takım’da oynadı. Şampiyonada düdük çalan hakem Doğan Babacan ise 1974’te Dünya Kupası tarihinde ilk kırmızı kartı çıkaran hakem olarak futbol tarihine geçti.

Konuklara gelince… Turnuvada İngiltere’nin kalesini koruyan isim Peter Shilton’du. Futbol yaşantısını 48 yaşına kadar sürdüren ünlü file bekçisi, 3 Dünya Kupası, 2 Avrupa Şampiyonası’nda İngiltere’de 1 numaralı formayı giydi. Nottingham Forest ile 2 Şampiyon Kulüpler Kupası şampiyonluğu yaşadı. 1967’de Mithatpaşa Stadı’na çıkan Shilton, aynı statta 1984’te bu kez A Milli Takım formasıyla Türkiye’ye karşı oynadı. Maç sonunda tabelada İngilizlerin 8-0 üstünlüğü vardı. 1967 Avrupa Gençler Turnuvası’nda İngiltere’nin kadrosunda yer alan isimlerden biri şu aralar Chelsea’de zor günler geçiren menajer Frank Lampard’ın babası Frank Richard George Lampard’dı. Aynı takımdan Trevor Brooking, ilerleyen yıllarda İngiliz futbolunun en önemli futbolcularından oldu.

Chelsea para yakan bir fırın gibi: Gol başına 19.72 milyon Euro harcama!

Bir dönem Galatasaray’da oynayan kaleci Bosko Kajganic, organizasyonda Yugoslavya kadrosundaydı. 20 Kasım 1977’de sarı-kırmızılı formayla Samsunspor karşısında çıkan başarılı file bekçisi, ertesi gün ülkesine gitmek üzere yola çıkmışken Silivri yakınlarında geçirdiği trafik kazası hayatını kaybetti. Galatasaray’ın eski futbolcularından Tobias Linderoth’un babası Anders Linderoth, İsveç takımının oyuncusuydu. İtalyan Franco Causio, Yugoslav Dusan Bajevic, 1967 Avrupa Gençler Turnuvası sonrası parlak kariyer yapan kramponlar oldu.
Avrupa Gençler Turnuvası, 1981-2001 yılları arasında UEFA U18 Avrupa Şampiyonası adıyla oynandı. Türkiye, 1992 yılında finalde Portekiz’i 2-1 yenerek şampiyonluğu kazandı. Organizasyon günümüzde UEFA U18 Avrupa Şampiyonası ismiyle devam ediyor.